Utworzono: 04.04.2019r.

Cmentarz wojenny w Bolimowskiej Wsi (woj. łódzkie). Tysiące zabitych wskutek użycia broni chemicznej

Cmentarz wojenny z I wojny światowej - Bolimowska Wieś.

Bolimowska Wieś to wieś położona w województwie łódzkim, w powiecie skierniewickim, w gminie Bolimów. Na niewielkim cmentarzu w Bolimowskiej Wsi obok siebie pochowani zostali żołnierze z armii niemieckiej i rosyjskiej polegli w trakcie walk nad Rawką (1914-1915). Są wśród nich także Polacy. Nie wszyscy polegli zostali zidentyfikowani w trakcie przenoszenia szczątków z pola bitwy przed stu laty, stąd napisy „nieznany żołnierz rosyjski” i „nieznany żołnierz niemiecki”. Spośród tych, których nazwiska można jeszcze odczytać, większość zginęła w okresie od grudnia 1914 do lutego 1915 roku. W tym czasie jednostki 9. armii niemieckiej próbowały zdobywać, a następnie poszerzać przyczółki na wschodnim brzegu rzeki Rawki, zajętym i ufortyfikowanym przez wojska rosyjskie.

1cm

Pochowani na cmentarzu żołnierze rosyjscy pochodzili z nieustalonych jednostek. Żołnierze armii niemieckiej należeli do:

- II (Pomorskiego) Korpusu Liniowego, w tym 1 i 4 Dywizji Piechoty (w których walczyli żołnierze rekrutowani ze Szczecina, Inowrocławia, Bydgoszczy) oraz 41 Pułku Piechoty z Królewca,

- I Korpusu Rezerwowego (21 Rezerwowy Pułk Piechoty, 14, 51, 54, 140 Pułki Piechoty oraz 16, 17, 52 Pułki Artylerii),

- XVII (Zachodnio-Pruskiego) Korpusu Liniowego, w tym 35 i 36 Dywizji Piechoty, w których walczyli rekrutowani z Gdańska, Torunia i Grudziądza (61, 141, 128, 129 Pułki Piechoty),

- XXV Korpusu Rezerwowego (227 i 228 Rezerwowe Pułki Piechoty, 49 Rezerwowy Pułk Artylerii).

2cm

Pierwsza wojna światowa nad rzeką Rawką 1914-1915

Bitwa nad Rawką, zwana też Bitwą pod Bolimowem była kontynuacją walk, które toczyły się na wschód od Warszawy od września 1914 roku. Po wielkiej manewrowej bitwie pod Łodzią (zw. Operacją Łódzką), w końcu listopada 1914 roku Rosjanie postanowili skrócić front i oprzeć go na solidnych przeszkodach terenowych. Pomiędzy Łodzią i Warszawą taką przeszkodę stanowiły m.in. wysokie brzegi rzek Rawki i Bzury oraz rozciągające się wzdłuż nich mokradła.

Na wschodnim brzegu rzeki Rawki armia rosyjska zbudowała co najmniej trzy linie umocnień. Między wsią Mogiły a rzeką Bzurą na wysokości wsi Zakrzew, gdzie podmokłe tereny nie pozwoliły na zbudowanie solidnych okopów, front przebiegał przez umocnione wsie: Wola Szydłowiecka, Humin, Dołowatka i Borzymów (dziś Borzymówka), a dalej opierał się na rzece Suchej.

Wojna pozycyjna nad Rawką latach 1914 i 1915 roku, na którą składały się liczne krwawe starcia bezpośrednie, ataki artyleryjskie oraz użycie przez stronę niemiecką broni chemicznej - spowodowała śmierć kilkudziesięciu tysięcy żołnierzy Armii Carskiej i Armii Cesarskiej. Wśród poległych było wielu Polaków.

Aktualnie przyjmuje się, że w pierwszej wojnie światowej, w sumie walczyło ponad 3.000.000 Polaków, z czego ok. 500.000 straciło życie. Żołnierze obu armii, którzy polegli nad Rawką, zostali pochowani na okolicznych cmentarzach wojennych lub wciąż spoczywają na byłej linii frontu.

3cm

01.08.1914 r.

Data uznawana za początek Wielkiej Wojny: Cesarstwo Niemiec wypowiada wojnę Carskiej Rosji.

styczeń-luty 1915 r.

Zimowa Bitwa nad Rawką miała odwrócić uwagę Rosjan od Prus Wschodnich, gdzie szykowano wielką zimową ofensywę. W wyniku walk pod Bolimowem straty Rosjan sięgały 40.000 ludzi (zabitych, rannych, zaginionych).To równowartość 10 rosyjskich pułków. Do niewoli strona niemiecka wzięła ok. 7000 jeńców.

31.01.1915 r.

Pierwsze użycie broni chemicznej na froncie wschodnim. Nad Rawką strona niemiecka wystrzeliła na pozycje rosyjskie 18 000 pocisków artyleryjskich wypełnionych gazem łzawiącym. Atak nie przyniósł spodziewanych rezultatów.

marzec - maj 1915 r.

Kampania Wiosenna nad Rawką. Ataki minowe strony rosyjskiej (tzw. wojna pod ziemią).

maj - lipiec 1915 r.

Letnia Bitwa nad Rawką.

31.05.1915 r.

Pierwszy atak gazowy między Majdanem Bolimowskim a Zakrzewem. Z 12 000 butli wypuszczono 240 ton chloru. Atak zaskoczył stronę rosyjską, która nie miała żadnych środków ochronnych. Od gazu zginęło ponad 1000 żołnierzy, a kilka tysięcy zostało ciężko zatrutych.

12.06.1915 r.

Drugi atak gazowy. Między wsiami Sucha i Zakrzew nad Bzurą, przy użyciu chloru, strona niemiecka wdarła się 3 km w głąb pozycji rosyjskich na 6-kilometrowej szerokości frontu. Gaz zatruł ponad 3100 żołnierzy armii rosyjskiej i ok. 350 armii niemieckiej.

6-7.07.1915 r.

Trzeci atak gazowy. Między Wolą Szydłowiecką a Zakrzewem gaz zatruł ponad 5000 żołnierzy armii rosyjskiej. Chmura chloru, pod wpływem wiatru, zmieniła kierunek, zatruwając także 1450 żołnierzy armii niemieckiej, spośród których 139 żołnierzy zmarło.

16-17.07.1915 r.

Koniec walk nad Rawką. Armia rosyjska wycofała się aż za Wisłę, w ślad za nią podążyła armia niemiecka.

W pobliżu warto zobaczyć

W Skierniewicach:

- Kościół Świętego Jakuba Apostoła, dworek modrzewiowy oraz bulwar Przyjaźni

- Pałac Prymasowski – udostępniany turystom podczas Święta Kwiatów, Owoców i Warzyw

- Dawny ogród arcybiskupów gnieźnieńskich

- Dworzec - jeden z najładniejszych w kraju

- Parowozownię

- Rynek

- Muzeum Historyczne Skierniewic

W Miedniewicach: