Cmentarzysko założyła ludność tzw. kultury łużyckiej, zasiedlająca ziemie polskie oraz tereny sąsiednie w drugiej połowie epoki brązu (około 1350-750 lat p.n.e.) oraz we wczesnej epoce żelaza (około 750-400 lat p.n.e.). Omawiana kultura należała do kręgu tzw. kultur pól popielnicowych, których społeczności zamieszkiwały rozległe tereny Europy Środkowej i częściowo zachodniej. Wspólną cechą dla mieszkańców tego obszaru było kultywowanie ciałopalnego obrządku pogrzebowego, w ramach którego zmarłych chowano przede wszystkim w płaskich grobach, głównie popielnicowych, zajmujących często znaczną przestrzeń (stąd pola popielnicowe).
Na cmentarzysku w Sierpowie odkryto dotychczas ponad 500 grobów, co zalicza je do największych takich obiektów odkrytych w Polsce Środkowej. Jego specyficzną cechą jest umieszczanie nad grobami płaszczy bruków kamiennych. Tak jak na innych nekropoliach kultury łużyckiej stosowano zróżnicowane formy grobów. Wśród nich dominowały groby popielnicowe w postaci samej urny lub też z dodatkowymi, najczęściej mniejszymi naczyniami (kubki, dzbany, czarki, czerpaki), określanymi jako przystawki, które prawdopodobnie używano w trakcie obrzędów pogrzebowych. Charakterystyczne dla kultury łużyckiej jest umieszczanie w grobach form naczyń ceramicznych analogicznych jak na osadach. Obok nich stosowano groby jamowe ze spalonymi kośćmi zmarłego zalegającymi bezpośrednio w jamie grobowej, możliwe że pierwotnie złożonymi w jakichś pojemnikach z materiałów organicznych (skóra, tkanina, drewno), które nie zachowały się do naszych czasów. W części grobów stosowano konstrukcje z kamieni polnych, gdzie tworzyły rodzaj obstawy otaczającej wierzch jamy lub wykładały jej wnętrze. Wyposażenie grobów było w sumie bardzo skromne. Jedynie w nielicznych wystąpiły wyroby z brązu, głównie w postaci drobnych kółeczek, zawieszek spiralnych i pierścionków zwojowych, a rzadko bransolet, naramienników i naszyjników.
Na cmentarzyskach kultury łużyckiej, obok zdecydowanie przeważających ilościowo pochówków ze zwykłym wyposażeniem, niekiedy spotyka się groby zawierające także przedmioty o szczególnym charakterze. Należą do nich wytwory z gliny takie jak grzechotki, naczynia w kształcie rogów zwierzęcych, naczynia z modelem nogi ludzkiej, figurki oraz naczynia zoomorficzne, idole księżycowe czy figurki antropomorficzne. Wymienione wyroby pełniły wyraźnie kultową funkcję i związane były z rytuałami odprawianymi w trakcie obrzędu pogrzebowego, choć niektóre z nich zapewne także podczas innych ceremonii. Do przedmiotów o kultowym przeznaczeniu należą także wykonywane z brązu lub gliny modele wózków dyszlowych
Na cmentarzysku w Sierpowie tego typu wytwory reprezentuje naczynie zoomorficzne, najprawdopodobniej wyobrażające dzika, które zostało odkryte w jednym z grobów popielnicowych. W partii głowy nalepiono cztery guzy, z których dwa wyższe odpowiadają uszom, zaś dwa niższe zapewne kłom zwierzęcia. Kolejne dwa guzy umieszczono na tylnej części korpusu, zaś nogi przedstawiono w postaci kolejnych czterech guzów na spodzie tułowia. Na wierzchu grzbietu umieszczono wysoki, cylindryczny wylew z wywiniętą krawędzią. Całą powierzchnię przedstawienia pokrywa ornament żłobków wykonanych narzędziem o zaokrąglonych krawędziach, który ma walor typowo dekoracyjny i nie podkreśla cech anatomicznych, poza małym dołeczkiem z przodu partii głowy, sugerującej otwór ryja dzika.
Na ziemiach polskich naczynia zoomorficzne liczniej pojawiają się dopiero w dobie kultur pól popielnicowych, choć były znane już w epoce neolitu. Ich zdecydowaną większość odkryto na cmentarzyskach, bardzo rzadko na osadach, stąd bezsprzeczna jest ich funkcja kultowa. Ponieważ większość egzemplarzy wystąpiła poza grobami, może to wskazywać na ich związek nie tylko z rytuałami pogrzebowymi, ale także z innymi obrzędami wyrażającymi wiarę w życie pozagrobowe czy pośredniczącymi w kontakcie z siłami nadprzyrodzonymi.
Wśród zróżnicowanych form naczyń zoomorficznych występują przedstawienia czworonożne, dwunożne, na jednej wyodrębnionej nóżce oraz ze zwykłym płaskim dnem. Specyficzną cechą wielu egzemplarzy jest łączenie elementów anatomicznych różnych gatunków zwierząt w jednym przedstawieniu figuralnym, np. głowy ptaków na korpusach czworonożnych czy rogi bydlęce na wyobrażeniach ptaków. Zjawisko to wiąże się z tzw. synkretyzmem religijnym, czyli łączeniem różnych kultów w obrębie jednego, w tym wypadku zwierząt, stanowiących w wielu religiach personifikacje sił przyrody. Znaczna część naczyń zoomorficznych w kulturze łużyckiej stanowi wyobrażenie ptaka, wyraźnie łączonego z kultem solarnym, który stopniowo zdominował wierzenia w obrębie kultur pól popielnicowych. Znaczenie kultu solarnego potwierdzają obecne na różnorodnych wyrobach, w tym także na naczyniach zoomorficznych, symbole w postaci trykwetrów, swastyk, skośnego krzyża czy tarczy słonecznej z rozchodzącymi się promieniami. Naczyniom zoomorficznym przypisywano także funkcje zabawek, rytonów czyli naczyń do picia, bądź lampek oliwnych (choć tylko wyjątkowo odnotowano na nich ślady opalenia).
Naczynia zoomorficzne na terenach kultury łużyckiej odkrywano zasadniczo w jej zachodniej prowincji (Śląsk, Wielkopolska, północne Morawy, północne Czechy, południowa Brandenburgia, Saksonia, dolny bieg Odry), zaś znalezisko z Sierpowa stanowi wyjątkowy przykład tego typu plastyki figuralnej na obszarze Polski Środkowej. Na podstawie cech ornamentu naczynie sierpowskie jest datowane na młodszy okres epoki brązu (około 1100-900 lat p.n.e.), należąc tym samym do grupy najstarszych wytworów tego typu w zasięgu omawianej kultury.
Wymiary zabytku: długość korpusu - 8,6 cm, szerokość korpusu - 4,7 cm, wysokość korpusu - 6,6 cm, średnica cylindrycznej szyi - 3,2 cm.
Przygotowaliśmy dla Was jeszcze dużo ciekawych rysunków i map!
Do zobaczenia!
Wiadomość prasowa: http://www.maie.lodz.pl/news/242-galeria-jednago-zabytku
