Od 2000 r. muzeum jest miejską instytucją kultury o charakterze naukowo - badawczym, wystawienniczym i oświatowym. W muzeum funkcjonuje sześć działów naukowych: etnograficzny, archeologiczny, historyczno - numizmatyczny, sztuki, przyrodniczy, biblioteka, w których gromadzone są zabytki z Tomaszowa Mazowieckiego i okolic. Najciekawsze z nich pokazane są na wystawach stałych. W 2007 r. muzeum otrzymało imię Antoniego hr. Ostrowskiego.
W październiku br. muzeum, dzięki nagrodzie przyznanej przez Muzeum Sztuki w Łodzi w ramach konkursu „ Koalicje Kultury, realizowało projekt edukacyjno - wystawienniczy „Uwolnić z magazynów. Muzealia okiem niemuzealników”. Do projektu zgłosiło się 20 osób, w tym 10. uczniów ze szkoły podstawowej.
Muzeum odwiedziłam w sobotę. W tym dniu (jak i w niedzielę) zwiedzający nie są oprowadzani przez pracowników muzeum. Miałam jednak trochę szczęścia, gdyż trwała krótka przerwa (na posiłek) w przygotowaniach do wernisażu wspominanego projektu. Trzy szóstoklasistki (Zofia Jagodzińska, Ewelina Grzywka oraz Dominika Pawlak) postanowiły spróbować w tym czasie swoich sił w roli oprowadzających. Uczyniły to z pasją i zaangażowaniem, wykazując się także dużą cierpliwością.
Z Zofią Jagodzińską
Kilka słów o pałacu
Pałac klasycystyczny o charakterze romantycznym, budowany był etapami w latach 1810 - 1830 dla hr. Antoniego Ostrowskiego i jego małżonki Józefy z Morskich Ostrowskiej, wg projektu znanego architekta Fryderyka Alberta Lessla. Budowniczym pałacu był Jan Komorowski z Ujazdu „magister kunsztu mularskiego”. W 1812 roku zakończony został pierwszy etap budowy. Pierwotnie pałac prawdopodobnie posiadał styl neogotycki. Budowla w końcowej fazie osiągnęła plan wydłużonego, nieregularnego rzutu prostokąta, fasadą zwróconą na południe. Piętrowa część środkowa była od frontu wysunięta ryzalitowo, z portykiem wspartym na dwóch kolumnach prowadzącym do przedsionka otwartego trzema arkadami.
Do naszych czasów nie zachował się niestety plan tomaszowskiego pałacu ani też jego opis. O urządzeniu wnętrza można było dowiedzieć się jedynie z rachunków rzemieślników, a także spisu mebli i sprzętów wystawionych na licytację w 1835 roku. Wiadomo jednak, że w pałacu poza pomieszczeniami gospodarczymi znajdowały się pokoje: kancelaria, sala bilardowa i teatralna, jadalnia, garderoba, pokój ptaszy, niebieski, biały i zielony. W części parterowej wieży została urządzona kaplica, a na przeciwległym skrzydle, od strony południowo-wschodniej znajdowała się oranżeria, w której hodowano różne egzotyczne rośliny m.in. drzewa cytrynowe i pomarańczowe. W niektórych salach znajdowały się gipsowe figury, a w pokoju zielonym fryzy. Na kolor zielony były malowane drzwi, ramy okienne i część mebli. Przeważały jednak meble mahoniowe i olszowe oraz niewielka ilość gruszkowych i sosnowych w kolorach ciemnych. Do najcenniejszych należały: lustro w ramach drewnianych z postumentem i galeryjką pomalowaną na zielono, stolik mahoniowy o trzech szufladkach i półeczką na książki, sekretarzyk mahoniowy z galeryjką z szufladkami oraz lustrem pośrodku. Sale były oświetlane pająkami zawieszonymi u sufitu, żyrandolami ściennymi oraz latarniami.
Pałac ze względu na swoje położenie i romantyczny charakter dla młodego dziedzica dóbr ujezdzkich i jego małżonki był miejscem wypoczynku. W latach dwudziestych XIX w. pełnił rolę centrum akcji osadnictwa przemysłowego i rolnego prowadzonej przez Antoniego Ostrowskiego. Z pałacowej wieży często obserwował pracę usytuowanego opodal wielkiego pieca, a w późniejszym czasie przędzalni. Lubił, jak podkreśliły młode oprowadzające, z małych tarasów wychodzących z letniego pokoju widokowego w wieży podziwiać rozwój miasta. A o samym Tomaszowie pisał: „(...) widzę te wzgórza lasami okryte, tę dolinę zieloną , którą przerzynając Wolbórka zamienia w wyspy, ustępy i jeziora(...)”.
W 1813 roku umiera jego żona Józefa. Dopiero w 1821 roku ponownie żeni się z Antoniną z Michałowskich (siostrą wybitnego malarza Piotra, który w marcu 1832 roku pojmuje za żonę córkę A. Ostrowskiego z pierwszego małżeństwa, Julię Olimpię). We wrześniu 1831 roku Antoni Ostrowski obawiając się rosyjskich represji za udział w powstaniu, emigruje wraz z rodziną do Francji, gdzie mieszkał do śmierci w 1845 roku. Jego dobra zostały skonfiskowane. Od czasu emigracji tomaszowski pałac przechodził różne koleje losu. Na przestrzeni lat zmieniali się właściciele i sposób jego użytkowania. Okresy powstań i wojen przyczyniły się do znacznej dewastacji pałacu. W latach 1857-1945 pałac ponownie był własnością rodziny Ostrowskich.
W latach 1958-68 został przeprowadzony kapitalny remont pałacu, który swoją sylwetką niewiele odbiega od pierwotnego wyglądu zewnętrznego z 1830 r. Sale ułożone na osi zachowały amfiladowe przejścia.
Ród Ostrowskich w dziejach Tomaszowa do 1830 r.
W 2007 roku, w 80. rocznicę powstania Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim, w salach pałacowej wieży otwarto stałą ekspozycję " Ród Ostrowskich w dziejach Tomaszowa Mazowieckiego do 1830 roku", której głównym celem jest zaprezentowanie dziejów rodu Ostrowskich, założycieli miasta Tomaszowa i częściowe odtworzenie wystroju pałacowych wnętrz z czasów, w których żyli.
Prezentowane są:
- „Gabinet hr. Ostrowskiego” - I piętro
- „Pokój dzienny” - II piętro
- „Letni pokój widokowy” - III piętro
W zaaranżowanych wnętrzach eksponowane są meble z XIX i pocz. XX w. w stylach: second empire, Ludwik Filip i późniejszy okres regencji, oraz komplet mebli eklektycznych w stylu wiktoriańskim. W „Gabinecie hr. Ostrowskiego” prezentowany jest bogaty księgozbiór rodziny Ostrowskich, księga urodzin, zgonów i zaślubin parafii i gminy Tobiasze z lat dwudziestych XIX w., kontrakty wieczysto-dzierżawne podpisywane przez Antoniego hr. Ostrowskiego z osadnikami przybywającymi do Tomaszowa, akt nadania praw miejskich miastu Tomaszów z 1830 r. oraz dokumenty dotyczące potomków Tomasza Ostrowskiego.
Całość uzupełniają litografie, ryciny z I poł. XIX w i obrazy z pocz. XX w. autorstwa m.in. Leona Biedrońskiego, Antoniego Lubowieckiego (ówczesnego zarządcy majątku Ostrowskich) i Kazimierza Sadłowskiego oraz kandelabry i świeczniki ścienne.
Więcej zdjęć w galerii.
W pobliżu warto zobaczyć:
- Transporter niemiecki „Rosi”
- Rezerwat przyrody „Niebieskie Źródła”
- Spałę
- Tajemnicze schrony w Konewce i Jeleniu
W pobliżu można zjeść w:
W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych.
***************************************************************************************************
Miło mi poinformować, że
Muzeum im. Antoniego hr. Ostrowskiego
przyznałam (jak najbardziej subiektywne)
wyróżnienie:
Muzeum Miesiąca października 2017 roku
za zrealizowany pomysł włączenia dzieci w działalność muzealną
Wyróżnienie Muzeum Miesiąca otrzymuje muzeum, spośród wszystkich, które w danym miesiącu odwiedziłam.
Pola Neis
