Zabytki
Miejscowość znana jest głównie z zabytków: ruin gotyckiego zamku obronnego z XV wieku wraz z pozostałościami fosy (w tym roku wokół ruin stanęły rzeźby wszystkich byłych właścicieli Rytwian); XIX-wiecznego pałacu otoczonego starym, zadbanym parkiem, będący dawną siedzibą księcia Artura Radziwiłła (teraz w pałacu jest hotel) oraz przede wszystkim z pokamedulskiej Pustelni Złotego Lasu (pustelnia położona jest kilka kilometrów na wschód od Rytwian).
Po rewitalizacji pustelnia otwarta jest dla każdego. Bowiem zamysłem twórców rewitalizacji było, aby to miejsce, obok ośrodka turystycznego pełniło także funkcje terapeutyczne i religijne. Obecnie w pustelni dla pielgrzymów i turystów udostępnione są: muzeum, hotel, restauracja Kuchnia Kamedulska, ośrodek konferencyjny, archiwum i biblioteka oraz ogrody kamedulskie. Aktywni turyści mogą wypożyczyć rowery, kijki do nordic walking. Jest także minisiłownia i sauna.
Jak zapewniają obecni gospodarze pustelni, jest ona przeznaczona dla wszystkich ludzi wierzących i niewierzących jako miejsce, w którym można "znaleźć samotność i ciszę niezbędną dla powrotu do wewnętrznego ładu".
Pustelnia Złotego Lasu oferuje 22 pokoje (1,2,3,4-osobowe, każdy z łazienką), 1-osobową celę znajdującą się nad Galerią Kamedulską oraz domek pustelniczy z dwoma sypialniami, salonem, aneksem kuchennym i łazienką. W pokojach oraz domku nie ma odbiorników radiowych ani telewizyjnych (jest tylko ogólnodostępny kącik telewizyjny). Nie ma sztywnych cen noclegów, można je negocjować (podstawowa cena za pokój 1-osobowy waha się od 55 do 95 zł w zależności od długości pobytu i wielkości grupy). Za śniadanie w formie bufetu trzeba zapłacić 15 zł, za obiad klasztorny 25 zł, a za kolację klasztorną 20 zł. Obiadokolacja klasztorna to wydatek 35 zł.
Z historii
Założenie pustelni w Rytwianach można uzasadnić istniejącymi w ówczesnej Polsce trendami pobożności. Powstała ona w niedługim czasie po krakowskich Bielanach, za panowania Zygmunta III Wazy. Fundatorami pustelni byli Jan Tęczyński, wojewoda krakowski i jego brat Gabriel Tęczyński, wojewoda lubelski. Zatwierdzenie fundacji przez kapitułę Generalną Zakonu kamedułów nastąpiło 27 sierpnia 1617r. Budowę klasztoru rozpoczęto w 1624r.
W centrum pustelni wybudowano kościół pod wezwaniem Zwiastowania NMP, który poświęcono 27 września 1637r. Kościół przetrwał do naszych czasów w prawie niezmienionej formie i wystroju. Cały układ klasztoru i kościoła podyktowany był zaleceniami budowlanymi Kongregacji Monte Corona, do której należała rytwiańska pustelnia. Wskazania te dotyczyły architektury świątyni, jak również samej pustelni. Do realizacji wspomnianych wskazań i wymogów angażowano wielu wybitnych artystów. W pustelni rytwiańskiej pracowali: o. Venanty da Subiaco, Jan Baptista Falconi, Karol de Prevot. Dzięki ich kunsztowi klasztor zyskał miano „perły barokowej architektury”.
Teren Rytwian podczas niewoli narodowej dostał się w ręce zaboru rosyjskiego i na mocy carskiej ustawy o zniesieniu klasztorów, dnia 16 czerwca 1820 roku dokonano kasacji zakonu kamedulskiego. Ostatni czterej zakonnicy przebywali w pustelni do 1825 roku, kiedy to zostali przeniesieni do eremu warszawskiego. Przed drugą wojną światową świątynia stała się kościołem parafialnym dla mieszkańców Rytwian i okolicznych wiosek.
Z kolei w 2002r. świątynia została ustanowiona kościołem rektoralnym. Od tamtego czasu datuje się prace remontowe zabudowań klasztornych. W większości rewitalizacja została sfinansowana ze środków europejskich (w dwóch etapach).
Anna Dziulanka
W zakrystii kościoła od prawie czterystu lat przechowywana jest woskowa figura przedstawiająca postać kobiety (w zakonnym habicie) z pobliskiej miejscowości Szczeka, nazywanej Anną Dziulanką. Utrzymuje się, że to pośmiertna maska niezwykle pięknej panny, która rozkochała w sobie jednego z najbogatszych i najpotężniejszych karmazynów dawnej Rzeczpospolitej, Stanisława Opalińskiego. Została ona, mimo chłopskiego rodowodu, jego żoną. Romans, potajemne małżeństwo i krótki związek magnata ze swoją podwładną wywołały wtedy spore zamieszanie. Młodzi obłożeni infamią i pogardzeni przez majętnych sąsiadów ze szlacheckimi herbami, nie bywali na dworach i salonach.
Pięć lat po ślubie Opaliński został wdowcem. Opaliński nie pozwolił pochować żony. Wosk ze świeć stojących przy zmarłej pokrył jej twarz i zakonnicy obiecali, że odleją z niego pośmiertną twarz Dziulanki. Wtedy dopiero Opaliński pozwolił złożyć żonę do grobu.
Opaliński w dwóch kolejnych małżeństwach szczęścia już nie znalazł. Podobno wyrwał się w wielki świat, zaciągając się do marynarki. Zmarł 2 czerwca 1704r. Jego ciało sprowadziła po ośmiu latach do Rytwian Elżbieta Sieniawska i pochowała w krypcie kościoła kamedulskiego.
Warto w tym miejscu nadmienić, iż zmarłych kamedułów chowano w niszach znajdujących się w krypcie pod posadzką kaplicy. Po pochówku niszę zamurowywano, zatynkowano i zabielano. Nanoszono następnie imię zakonne, datę urodzenia, datę złożenia zakonnych wieczystych ślubów i datę śmierci. Jak powiedziała mi przewodniczka, są plany, aby do tych nisz zajrzeć.
Cela zakonna brata konwersa
Jedną z atrakcji turystycznych pustelni jest zrekonstruowana cela mnicha tak jak wyglądała na początku XVIII wieku. Na podstawie zachowanych rycin odtworzono wyposażenie w meble oraz podstawowy sprzęt. W celach takich mnisi spędzali wiele miesięcy, niektórzy nawet się w nich zamurowywali. Jedyny kontakt ze światem zewnętrznym mnich miał poprzez przelotową szafkę podawczą z drzwiczkami drewnianymi. To tędy otrzymywał przydzieloną porcję żywności oraz wodę. Wyposażenie celi było bardzo skromne, o czym teraz można się naocznie przekonać.
Muzeum serialu "Czarne Chmury"
W pokamedulskiej pustelni nakręcono kilka odcinków popularnego kiedyś serialu "Czarne Chmury". W niewielkiej salce na piętrze kościoła, do której prowadzą kręte schody, jest minimuzeum tego serialu. Jedna ze scen była nakręcona właśnie w tym pomieszczeniu. W muzeum zgromadzono pozostałe po filmie eksponaty, fotosy i rekwizyty oraz wiele pamiątek z benefisu, który odbył się z okazji 40-lecia nagrywania serialu (na benefisie w dniach 28-29 września 2013 roku był między innymi Leonard Pietraszak).
Przy wejściu na teren pustelni stoi replika czarnego powozu Poczty Elektorskiej.
Przeczytaj także:
- Pustelnia Złotego Lasu: „Tu odnajdziesz święty spokój”. Ogrody klasztorne
- Kurozwęki: zespół pałacowy, bizony amerykańskie, labirynty i dwie głośne sprawy z ostatnich lat
