W muzeum jest też sporo o bitwach z czasu I wojny światowej
W dniach 11 listopada – 6 grudnia 1914 r., Rosjanie i Niemcy stoczyli między sobą krwawą Bitwę pod Łodzią, zwaną także Operacją Łódzką. Do walki stanęło ponad 700 tys. Żołnierzy, straty w ludziach szacuje się na blisko 200 tys. Bezpośrednim efektem bitwy, było ukształtowanie stałego frontu i przejście do działań pozycyjnych w łuku środkowej Wisły. 15 grudnia 1914 r., generalny sztab rosyjski zarządził wycofanie wyczerpanych walkami 1 i 2 armii poza linię rzek Bzury i Rawki. Mimo decyzji o odwrocie, Rosjanie nie zamierzali oddać terenu będącego bezpośrednim przedpolem Warszawy. W celu jej obrony, w grudniu 1914 r., wybudowali sieć głęboko rozwiniętych umocnień polowych.
Działania na interesującym nas, blisko 60-kilometrowym odcinku frontu od Kamiona (nad Wisłą) do Kamiona (pod Skierniewicami), nazywa się w literaturze 20 – lecia międzywojennego – Bitwą mad dolną Bzurą i Rawką, popularnie zaś mówi się o froncie pod Sochaczewem i Bolimowem. W okresie od połowy grudnia 1914 r. do lipca 1915 r. stoczono tutaj szereg batalii. W tym czasie w walkach udział wzięły po stronie niemieckiej: 23,5 dywizje piechoty i 6 dywizji kawalerii, zaś po stronie rosyjskiej: 38 dywizji piechoty i 7 dywizji kawalerii. Oddziały 9 armii niemieckiej pod dowództwem gen. Mackensena, następnie księcia Leopolda Bawarskiego, otrzymały za zadanie przełamanie pozycji rosyjskich i zdobycie Warszawy. Rosyjskie dywizje ze składu 1 armii pod dowództwem gen. Litwinowa i 2 armii pod dowództwem gen. Smirnowa, umocniwszy się w polu, utrzymywały front, wzdłuż wschodniej linii dolnej Bzury i Rawki.
Wojna pozycyjna charakteryzowała się nie tylko zmasowanymi natarciami siłami kilku dywizji, tak jak to miało miejsce pod Mistrzewicami, Sochaczewem, Borzymówką czy Huminem, pośród wyczerpujących obie strony ofensyw nastawały okresy stagnacji. Front zamierał a przedpola i pozycje wroga pozostawały jedynie pod nadzorem patroli, lotnictwa i artylerii. Do boju wykorzystywane były zarówno nowatorskie jak i archaiczne środki pola walki. Wśród masowo stosowanych karabinów maszynowych, gazów bojowych czy potężnych reflektorów do oświetlania linii wroga, szerokie zastosowanie znalazły stalowe tarcze, którymi osłaniali się szturmujący żołnierze czy też improwizowana broń biała, wykonywana przez samych walczących.
Silne obustronne umocnienia, a także panujące w tym rejonie ciężkie warunki terenowe spowodowały, że żadna z walczących stron nie była zdolna do przełamania pozycji nieprzyjaciela. 15 lipca 1915 r., w związku z ciężką sytuacją zaopatrzeniową nad dolną Bzurą i Rawką oraz zagrożeniem okrążenia sił w łuku Wisły, głównodowodzący rosyjskiego frontu pn-zach gen. M. Aleksejew, wydał armiom walczącym nad Bzurą i Rawką rozkaz wycofania na linię Błonie-Grójec. Odchodzący Rosjanie wycofywali się stosując taktykę „spalonej ziemi”, zaś oddziały niemieckie administrujące później tymi terenami prowadzili szeroką akcję rekwizycji i rabunków.
W wyniku działań okolica została zrujnowana, a Sochaczew stracił 90% swej zabudowy. W walkach poległo ok. 70.000 żołnierzy armii niemieckiej i rosyjskiej, a wśród nich wielu przymusowo wcielonych Polaków, zmuszonych w tamtym czasie do bratobójczej walki pod obcymi sztandarami.
Pierwszy atak gazowy
W dniu 31 stycznia 1915 r. na froncie nad Rawką, podczas ostrzału artyleryjskiego pozycji rosyjskich w okolicy miejscowości Borzymówka, Niemcy oprócz konwencjonalnych pocisków armatnich, użyli 18 tysięcy sztuk, tzw. „T-stoff”. Te specjalne pociski kalibru 150 mm, wypełniono oprócz 500 gramów materiału kruszącego, mieszaniną bromków ksylilu i ksylendu – chemicznym środkiem drażniąco-łzawiącym. Atak ten, podobnie jak na zachodzie, nie przyniósł Niemcom oczekiwanego efektu, użycie mieszaniny gazów łzawiących były nijakie. Tym razem powodem braku sukcesu był panujący tego dnia mróz. Zimowa aura z temperaturą dochodzącą tego dnia do -20 stopni Celsjusza oraz głęboki śnieg spowodowały, że środek ten nie wyrządził broniącym się Rosjanom żadnej szkody. Pociski grzęzły w śniegu, a mróz niwelował rozprężanie się gazu.
Atak chlorem
W nocy z 30 na 31 maja, wiatr dął niezmiennie w kierunku rosyjskich okopów. Żołnierze carskiej armii nie mieli pojęcia o zamiarach wroga. Wtedy to, zgodnie z rozkazem dowódcy 9 Armii niemieckiej ks. Leopolda Bawarskiego, 31 maja 1915 r. o godz. 2.45 (wedle innych źródeł o 4.00), saperzy niemieccy odkręcili zawory 40-litrowych stalowych butli. Zawartość 12 tys. cylindrów została w szybkim czasie zaniesiona przez wiatr prosto na pozycje wroga, chmura gazu o wysokości ok. 6 metrów dotarła na oddalone niekiedy o 80 m pozycje wroga. W sumie użyto wtedy 264 ton chloru, prawie 100 ton więcej niż pod Ypres.
„Mdły, słodkawo-cierpki gaz tamował oddech w gardle wywołując u ludzi duszenie się. W ustach zjawił się cierpki, metalowy posmak, błony śluzowe dróg oddechowych uległy zapaleniu, wszystkie wewnętrzne organy trawienia męcząco paliły. Ci żołnierze, którzy więcej od innych wciągnęli do płuc śmiercionośnego gazu (…) wkrótce tracili przytomność i umierali. Twarze ich stawały się sine i puchły, zaś twarze innych sczerniały, jakby zostały zwęglone. U innych z gardła, nosa i uszu trysnęła krew, z ust sączyła się krwawa piana. Równocześnie ciekły łzy, bolały oczy, pojawiały się mdłości i wymioty, a następnie bolesny kaszel i plucie krwią”.
Muzeum otwarte jest codziennie w godzinach 10:00-16:00 oprócz poniedziałków.
W pobliżu warto zobaczyć:
- Żelazową Wolę – miejsce urodzenia Fryderyka Chopina
- Osiemnastowieczny kościół w Kampinosie
- Dęby Stefan i Fryderyk w Kampinosie
- Muzeum Puszczy Kampinoskiej im. Jadwigi i Romana Kobendzów w Granicy
- Skansen budownictwa puszczańskiego i aleję Trzeciego Tysiąclecia w Granicy
- Zabytkowy kościół i cmentarz z 1939r. w Starych Babicach
- Muzeum - Miejsce Pamięci Palmiry w Palmirach
- Park Rozrywki oraz Szkołę Sztuki Cyrkowej w Julinku
Przeczytaj także:
- Dzika przyroda – rzeka Rawka
- Łatwa i przyjemna trasa rowerowa na weekend - Puszcza Bolimowska
- Muzeum Bitwy nad Bzurą w mauzoleum Mniewskich (Kutno, Łódzkie)
W pobliżu można zjeść w:
- Kawiarni Sweet Caffe Lukrecja
W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych znajdujących się w muzeum.
