Produkcja dział podczas powstania listopadowego
Tradycje przemysłowe Samsonowa są bardzo dawne. W roku 1598 powstał tu pierwszy w Polsce wielki piec typu bergamowskiego. Konstruktorem pieca był specjalista z Włoch Hieronim Caccio. W latach 1641 - 44 nastąpiła przebudowa pieca i uzyskano pierwszą płynną surówkę.
W 1818 roku Józef Zajączek, namiestnik Królestwa Polskiego, położył kamień węgielny pod budowę huty żelaza „Józef” w Samsonowie - miejscowości od kilku wieków związanej z hutnictwem i metalurgią. Zakład z wyglądu przypominający pałac, rozpoczął działalność w 1823 roku. Powstały wówczas: zakład wielkiego pieca, skład żelaza i modeli, murowana węgielnia, dwie szopy na skład rudy, domy pracownicze.
Huta nastawiona była przede wszystkim na produkcję zbrojeniową. Wytwarzano tu między innymi czerepy do rakiet bojowych. Zainstalowany w odlewni specjalny piec zwany kopulakiem umożliwiał produkcję dział dużego kalibru. Podczas powstania listopadowego odlano tu 30 kompletnych dział.
Wykonywano również wyroby cywilne: poręcze balkonowe, popiersia, lichtarze, klamki do drzwi, przyciski do papieru, naczynia, kowadła, walce.
Zakład nękały duże pożary, a trzeci z nich stał się przyczyną ostatecznego zamknięcia huty w 1866 roku. W 1922 roku popadający w ruinę zakład znalazł się w rękach prywatnych. Kolejni spadkobiercy chcieli rozebrać hutę, ale jeden z nich, o imieniu Józef, spłacił pozostałych i ocalił zabytek, wykupiony przez Skarb Państwa w 1976 roku.
Zachowane do dziś ruiny huty dają duże wyobrażenie na temat XIX-wiecznych hutniczych obiektów przemysłowych. Obecnie zwiedzać i podziwiać (od 1983 roku) można wszystkie ocalałe zabudowania, czyli wielki piec, ruiny wieży, halę odlewniczą oraz podziemny kanał, którym doprowadzano wodę.
Jak huta wyglądała dawniej, można zobaczyć w Parku Miniatur Świętokrzysko znajdującym się na terenie Kompleksu Świętokrzyska Polana.
W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych.
W pobliżu warto zobaczyć:
