Muzeum Misyjne
Muzeum Misyjne mieści się w budynku klasztornym. Jego twórcą jest ks. Zbigniew Malinowski SDB. Powstało w roku 1976 z nagromadzonych pamiątek misyjnych przywożonych przez misjonarzy salezjańskich z całego świata. W roku 2015 nastąpiła rewitalizacja muzeum.
Muzeum kardynała Augusta Hlonda
W sobotę 28 listopada 2015 roku podczas trwania „Dnia Jedności Rodziny Salezjańskiej”, nastąpiło uroczyste otwarcie jedynego w naszym kraju muzeum poświęconego pamięci kardynała Augusta Hlonda – salezjanina, który w latach 1926-1948 pełnił funkcję prymasa Polski.
W muzealnych zbiorach znajdują się nie tylko rzeczy osobiste, ale także przedmioty, które były używane przez prymasa do pracy czy związane z posługą kapłańską. Wśród eksponatów znajdują się m.in. księgi mszalne, modlitewniki, relikwie, szaty liturgiczne, ornat żałobny z XIX w. Są również portrety z wizerunkiem prymasa, rodzinne zdjęcia oraz odlew twarzy wykonany zaraz po jego śmierci.
W drodze pod Grunwald
Opactwo Kanoników Regularnych Laterańskich w Czerwińsku powstało w XII w. z fundacji biskupa płockiego Aleksandra z Malonne. W 1155 r. papież Hadrian IV bullą objął opiekę nad klasztorem.
Często bywali tu dostojnicy kościelni i władcy Polski. W 1361 r. do Czerwińska przybył król Kazimierz Wielki, zaś w lipcu 1410 r., udający się na wyprawę przeciwko Krzyżakom Władysław Jagiełło. W 1651 r. król Jan Kazimierz po bitwie pod Beresteczkiem złożył w Czerwińsku chorągwie zdobyte na Kozakach.
W 1819 r. arcybiskup warszawski Franciszek Malczewski podjął decyzję o kasacie opactwa. Klasztor objęły norbertanki usunięte z Płocka. Następnie opiekę nad kościołem i klasztorem przejęli księża diecezjalni, a od 1923 r. księża salezjanie, którzy są gospodarzami obiektu do dzisiaj.
W latach 1903-1911 pod kierunkiem znanego architekta Stefana Szyllera przeprowadzono generalny remont kościoła, przywracając świątyni cechy romańskie. Kolejny remont, głównie klasztoru, wykonali księża salezjanie.
Zabytek romański
Bazylika w Czerwińsku, stanowiąca bardzo cenny zabytek architektury romańskiej na Mazowszu - wielokrotnie przebudowywana i wyposażana - nosi również ślady architektury gotyckiej, renesansowej, barokowej i współczesnej.
Kościół jest orientowany, zbudowany z ciosów granitowych i cegieł romańskich w formie trójnawowej bazyliki. Nawy boczne i prezbiterium zakończone były od strony wschodniej absydami, z których do dziś zachowały się tylko dwie, w XIII w. zburzono absydę południową i dobudowano zakrystię. Od strony zachodniej w fasadzie kościoła wybudowano dwie czworokątne wieże, posiadające na trzech górnych kondygnacjach romańskie podwójne okna, zwane biforiami.
Nawę główną od naw bocznych oddzielają półkoliste arkady wsparte na kolumnach i filarach. Wnętrze świątyni, przekryte sklepieniem kolebkowym z lunetami, jest dobrze doświetlone przez romańskie okna umieszczone w ścianach naw bocznych i nawy głównej.
Pierwszej większej przebudowy świątyni dokonano na przełomie XV i XVI w. Wzniesiono wówczas kruchtę, dzwonnicę i mur wokół kościoła. W XVI w. drewniany strop zastąpiono sklepieniem kolebkowym. W XVII otynkowano wnętrze świątyni, zakrywając surowość romańskich ścian i kolumn oraz wymieniono dawne ołtarze na barokowe. Na początku XX w. pod kierunkiem architekta Stefana Szyllera przywrócono bazylice architekturę romańską.
Zabytki we wnętrzu
- Barokowy ołtarz główny (1630 r.) z figuralnymi rzeźbami Boga Ojca w otoczeniu proroków: Henocha i Eliasza - na cokole, oraz św. Augustyna i św. Mikołaja - w niszach. W górnej części ołtarza umieszczono XVII-wieczny wizerunek patronki kościoła Matki Bożej Zwiastowania.
- Obraz „Matka Boża Czerwińska” (1612 r.) namalowany przez Łukasza z Łowicza, uznany w 1648 r. przez biskupa płockiego i opata czerwińskiego Karola Ferdynanda Wazę jako cudowny, a w 1970 r. koronowany przez kard. Stefana Wyszyńskiego. Na zasuwie obrazu przedstawiono św. Jana Bosko i Maryję Wspomożycielkę Wiernych.
- Barokowe tabernakulum wykonane według projektu Stefana Szyllera. 
- Stalle (XVII i XVIII w.), na zapleckach których przedstawiono wizerunki świętych zakonu kanoników regularnych - w prezbiterium.
- Sześć obrazów (1684 r.) poświęconych Matce Bożej - nad stallami.
- Belka tęczowa, z gotycką figurą Chrystusa na krzyżu (XVII w.).
- Portal romański (1140-1160), prawdopodobnie wykonany we Włoszech w warsztacie Wiligelma z Modeny - w kruchcie.
- Freski romańskie (XIII w.) odkryte w 1951 r., przedstawiające sceny ze Starego i Nowego Testamentu
- w południowej nawie.
- Freski gotyckie z XV w.
- Ambona z bogatą dekoracją rzeźbiarską i zabytkowe organy.
- Barokowe XVIII - wieczne portrety: bp. Aleksandra z Melonne i Piotra Dunina - współfundatora opactwa czerwińskiego - pod chórem.
- Liczne epitafia i tablice memoriałowe.
W otoczeniu kościoła
- Klasztor w stylu gotyckim (XIV w.) z przebudową barokową i współczesną, w którym mieści się
Muzeum Misyjne księży salezjanów oraz izba pamięci kard. Augusta Hlonda, prymasa Polski.
W dawnym refektarzu znajduje się obecnie kaplica z obrazem „Matka Boża Ostrobramska"
- Dom parafialny i plebania (dawny spichlerz z XVIII w.).
- Późnogotycka dzwonnica z 1457 r., tzw. brama opata Kuli.
- Figura Chrystusa dźwigającego krzyż - za dzwonnicą.
- Statua Niepokalanej Wspomożycielki, wotum za ocalenie kościoła podczas I wojny światowej o pomnik-głaz poświęcony obrońcom Ojczyzny - przed kościołem.
- Popiersie ks. Jana Bosko, założyciela salezjanów - po stronie północnej kościoła.
- Ogród nowicjatu z kwaterami z XVIII-XIX w. - na zapleczu zespołu kościelno-klasztornego.
Ważniejsze daty
XII w. - Budowa opactwa w Czerwińsku i sprowadzenie kanoników regularnych przez biskupa płockiego Aleksandra z Malonne.
1155 r. - Papież Hadrian IV objął opiekę nad opactwem.
1328 r. - Pożar kościoła.
1361 r. - Pobyt króla Kazimierza Wielkiego w opactwie czerwińskim.
1410 r. - Król Władysław Jagiełło dokonał tu przeglądu wojsk przed bitwą pod Grunwaldem.
1612 r. - Łukasz z Łowicza namalował obraz „Matka Boża Czerwińska”.
1648 r. - Kościół uznał obraz „Matka Boża z Dzieciątkiem” za cudowny.
1651 r. - Król Jan Kazimierz złożył tu chorągwie zdobyte na Kozakach w bitwie pod Beresteczkiem.
1819 r. - Kasata opactwa kanoników regularnych i przejęcie klasztoru przez norbertanki z Płocka.
1902 r. - Objęcie opactwa przez księży diecezjalnych.
1903-1911 r. - Gruntowna restauracja świątyni pod kierunkiem Stefana Szyllera.
1923 r. - Gospodarzami opactwa zostali księża salezjanie.
1939 r. - Niemcy usunęli salezjanów z kościoła i klasztoru oraz urządzili w nim szkołę żandarmerii.
1951 r. - Odkrycie malowideł z XIII w. przedstawiających sceny biblijne, dzieje apostolskie i żywoty świętych.
1968 r. - Papież Paweł VI nadał kościołowi w Czerwińsku tytuł bazyliki mniejszej.
1970 r. - Koronacja papieska obrazu „Matka Boża Czerwińska”.
2012 r. - 400-lecie kultu obrazu „Matka Boża Czerwińska”.
W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych.
W pobliżu warto zobaczyć:
W pobliżu można zjeść w:
