Początki muzeum
W latach siedemdziesiątych XX w. w środowisku Przysuskiego Towarzystwa Kulturalnego rozpoczęto gromadzenie materiałów dotyczących Oskara Kolberga oraz eksponatów etnograficznych i historycznych z okolic Przysuchy. Zbiory prezentowano na wystawach w bibliotece i w zabytkowym lamusie dworskim (1974–1978). W roku 1979 kolekcję przeniesiono do Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu, w Przysusze utworzono oddział muzealny.
Obecnie muzeum mieści się w Dworze Dembińskich, którego parterową część przeznaczono na siedzibę muzeum biograficznego Kolberga. Placówka została otwarta w 1990 r. z okazji jubileuszu 100 rocznicy śmierci Kolberga. Od 1992 r. muzeum jest oddziałem Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu.
Siedziba muzeum
Dwór Dembińskich h. Nieczuja w Przysusze powstał w 2. połowie XIX wieku po rozbiórce osiemnastowiecznego dworu drewnianego - drogą przekształcenia na cele mieszkalne dworskiego budynku gospodarczego. Obecny kształt nadały mu rozbudowy w 2. połowie i w końcu XIX w. oraz przebudowa w latach 30. XX w. Po 1945 r. mieściły się tu urzędy miejskie i powiatowe oraz biblioteka, a w latach 1974-1983 wystawa poświęcona Kolbergowi i kulturze ludowej okolic Przysuchy. W latach 1988 - 1990 dwór poddano restauracji, z przeznaczeniem właśnie na muzeum.
Zbiory
Stała ekspozycja powstała w roku jubileuszu 100-lecia śmierci Kolberga. Prezentuje ona muzyka i kompozytora, jego związki z Przysuchą (miejscem urodzenia), środowiskiem warszawskim i krakowskim oraz dzieło życia - serię monografii regionalnych „Lud”, stanowiącą fundament polskiej folklorystyki i etnografii.
Aranżacja wnętrz muzeum stylizowana jest na gabinet-pracownię i salon uczonego humanisty z wyposażeniem typowym dla zamożnego dworu z 2. połowy XIX wieku.
Muzeum prezentuje również stałą ekspozycję na temat historii Przysuchy XVIII/XIX wieku. Zbiory do niej pozyskano z archiwów, bibliotek i muzeów oraz z zasobów rodziny Dembińskich przez trzy wieki związanej z Przysuchą.
Popiersie wystawione w holu jest gipsową kopią rzeźby Tadeusza Błotnickiego (1858-1928) wykonanej w 1893 r. do nagrobka Oskara Kolberga na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Dawna właścicielka dworu
Urszula z Morsztynów Rawicz Dembińska (1746 — 1825). Starościna wolbromska i jodłowska, właścicielka Przysuchy, Rusinowa, Szczekocin i in. Córka Jana Tomasza Morsztyna, z Czarkowskich koło Starego Korczyna, kasztelana wiślickiego i Natalii z Szembeków, kasztelanki oświęcimskiej. Żona Franciszka Rawicz Dembińskiego. Kobieta niezwykle energiczna i przedsiębiorcza. Po śmierci męża samodzielnie zarządzała majątkiem.
Kontynuowała zapoczątkowane przez teścia Jana Dembińskiego, znakomitego gospodarza, prace nad uprzemysłowieniem dóbr. W jej majątkach działały huty żelaza i szkła, kuźnie, szabelnie, drutarnia, rudarnia, papiernia, prochownie, fabryka świec, pierwsza na ziemiach polskich maszyna parowa. Ukończyła prace nad przebudową i wzniesieniem pałaców w Szczekocinach i Rusinowie według projektów Jana Ferdynanda Naxa.
Ufundowała kościół w Przysusze, uposażyła kościoły w Sędziszowie i Wolbromiu oraz odrestaurowała kościół w Szczekocinach, w którym wystawiła w 1870 r. nagrobek rodziny Dembińskich (męża Franciszka, jego rodziców: Jana Dembińskiego, łowczego krakowskiego i Marianny z Krasickich oraz dziadków: kasztelana wojnickiego i Krystyny z Borków). Na nagrobku umieszczony został portret Urszuli Dembińskiej z 1800 r. Zmarła 7 stycznia 1825 r. przeżywszy 79 lat. Pochowana została w grobowcu rodzinnym w kościele parafialnym w Szczekocinach.
W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych w muzeum.
W pobliżu warto zobaczyć:
- Powiatowe Centrum Sportu i Rekreacji
- Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu
- Muzeum Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego w Chlewiskach
W pobliżu można zjeść w:
- Restauracji w Dworze Zbożenna koło Przysuchy
***********************************************************************************************************
Miło mi poinformować, że Muzeum im. Oskara Kolberga
przyznałam (jak najbardziej subiektywne)
wyróżnienie:
Muzeum Miesiąca marca 2017 roku
za kultywowanie pamięci o niezwykłym człowieku, który zostawił niesamowite dzieło: serię wydawniczą (ok. 90. tomów) dotyczącą całej kultury ludowej na terenie dawnej przedrozbiorowej Rzeczypospolitej "Lud" (jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce)
