Żeromski „sumienie narodu”
Stefan Żeromski ur. 14.10.1864 r. w Strawczynie koło Kielc, zm. 20.11.1925 r. w Warszawie. Polski prozaik, dramatopisarz, publicysta, nazwany sumieniem narodu. Pseudonimy: Maurycy Zych, Józef Katerla, Stefan Iksmoreż. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej herbu Jelita, dla której źródłem utrzymania były dzierżawy majątków ziemskich. Ojciec pisarza Wincenty Żeromski wspierał Polaków walczących w powstaniu styczniowym, co przyczyniło się do dalszego ubożenia rodziny. Kolejnymi po Strawczynie dzierżawami były Wola Kopcowa, Krajno, a od 1871 do 1883 Ciekoty. Właśnie Ciekoty i Dolinę Wilkowską nazwał najściślejszą ojczyzną, a Puszczę Jodłową lasem dzieciństwa i młodości. Tu wracał myślami przez całe życie. Świętokrzyskimi szlakami prowadził swoich literackich bohaterów, a obraz ciekockiego domu rodzinnego przetrwał na kartach Dzienników, Syzyfowych prac, Promienia, Ludzi bezdomnych, Popiołów, Urody życia i Przedwiośnia.
Opis z Urody życia: „Dworek mały, bielony, nieforemny, złamany w sobie. Ściany jego śnieżne widniały pod nawisłym czarnym dachem. Dzikie wino obrastało ganek. W tyle dworu rosły cztery lipy prastare, z boku grusza olbrzymia rozpościerała nad dachem konary. Całe obejście było wygrodzone płotem pleciakiem z jodłowych spławin, co nadawało miejscu charakter porządku i czystości. Przed oknami i w tyle domu było mnóstwo kwiatów, nagietek, bratków, balsaminów, lewkonii. Wielkie krzaki klematisów na białych ścianach pięknie się odznaczały. Wygracowane ścieżki biegły w różnych kierunkach i prowadziły do furtek, w ogród na zboczu góry. W głębi ogrodu, na dole stał samotny wielki modrzew. (...) Mieszkanie było małe, złożone z paru izb zupełnie prostych, wapnem bielonych. Dziwiły pod tą niską powałą wykwintne meble i sprzęty, które się tam znalazły”.
Na przełomie 1873/1874 roku dziewięcioletni Stefan uczył się w szkole elementarnej w Psarach. W 1874 rozpoczął edukację w kieleckim Męskim Gimnazjum Rządowym, które ukończył w 1886 roku bez uzyskania matury. Rozpoczęte w tym samym roku studia w Instytucie Weterynarii w Warszawie musiał przerwać z powodów finansowych. Debiutował jako nowelista na łamach Tygodnika Powszechnego w 1889 roku. Najważniejsze utwory Stefana Żeromskiego to Syzyfowe prace, Ludzie bezdomni, Popioły, Uroda życia, Wierna rzeka, Puszcza Jodłowa.
Ciekoty i okolice
Gmina Masłów położona jest w centralnej części województwa świętokrzyskiego, w sąsiedztwie Kielc. Atrakcyjna lokalizacja powoduje, że jest ona naturalnym zapleczem rekreacyjnym dla Kielc, ale także dla mieszkańców Warszawy, Łodzi i Śląska. Łącznie gmina posiada 600 miejsc noclegowych. Funkcjonują tu schroniska, pensjonaty i domy wczasowe. Okolica to dobre miejsce dla miłośników wędrówek pieszych i rowerowych. Łatwo dostępne dla dzieci trasy w Górach Świętokrzyskich zachęcają do turystyki rodzinnej. Teren gminy przecina kilkadziesiąt kilometrów znakowanych szlaków turystycznych o różnym poziomie trudności.
Szlaki turystyczne gminy Masłów
1. Ciekoty - Św. Katarzyna
Charakterystyka trasy:
Szlak łączy dwie najbardziej związane ze Stefanem Żeromskim miejscowości w okolicy Ciekoty i Św. Katarzynę. Przebiega w całości powiatową drogą asfaltową. Po drodze wspaniałe widoki na Kraiński Grzbiet oraz Łysicę. Trasa ta należy do bardzo ruchliwych, dlatego należy zachować szczególną ostrożność zwłaszcza przy poruszaniu się w kolumnie rowerzystów. Dla osób ceniących rekreację polecane jest zboczenie z głównego traktu i jazdę do malowniczo położonego zbiornika rekreacyjnego w Wilkowie.
Przebieg:
Ciekoty „Żeromszczyzna” - droga asfaltowa - Izba Dobrego Smaku (bez znaków) - droga asfaltowa Kielce - Św. Katarzyna -Wilków - zalew w Wilkowie (bez znaków) - droga asfaltowa Kielce - Św. Katarzyna - Św. Katarzyna.
Miejsca na szlaku związane z pisarzem:
W położonych na terenie gminy Ciekotach, spędził najpiękniejsze lata swojego dzieciństwa. Tu w latach 1871 - 1883 w skromnym dworze administratora folwarku mieszkała rodzina Żeromskich. W miejscu, w którym stał dom rodzinny pisarza, powstało w 2010 r. Centrum Edukacyjne „Szklany Dom” - Dworek Stefana Żeromskiego, nawiązujące w nazwie do wizji „szklanych domów", które Stefan Żeromski przedstawił w utworze „Przedwiośnie”.
Dolina Wilkowska to miejsce nazwane przez pisarza: „najściślejsza moja ojczyzna”. Wilków, sąsiadujący z Ciekotami (dwie wiorsty to polna droga z Ciekot do Wilkowa - pisał Żeromski w „Puszczy Jodłowej”), zamieszkiwali w II połowie XIX w. państwo Karpińscy. Z Ignacym Karpińskim młody Stefan Żeromski chodził na polowania, łowił ryby, jeździł na jarmarki do Bodzentyna.
W Świętej Katarzynie zachowało się wiele pamiątek związanych z pisarzem. Na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego, obok źródełka św. Franciszka pomnik pisarza z 1954 r. dłuta Stanisława Sikory; na skraju lasu, obok klasztoru sióstr Bernardynek, kapliczka z podpisem Żeromskiego i jego kolegi Janka Strożeckiego; przy szosie prowadzącej do Górna obelisk z napisem:
„PUSZCZA JEST NICZYJA, NIE MOJA ANI TWOJA, ANI NASZA, JENO BOŻA, ŚWIĘTA”.
2. Kielce – Św. Katarzyna
Charakterystyka trasy:
Szlak prowadzi na dłuższym odcinku wzdłuż drogi asfaltowej Kielce - Św. Katarzyna w związku z tym należy zachować szczególną ostrożność. Niedogodności te rekompensują wspaniałe widoki na Góry Świętokrzyskie i malowniczy przejazd przełomem rzeki Lubrzanki. Z ciekawszych obiektów zlokalizowanych wzdłuż szlaku zaliczyć można m.in. zalew w Cedzynie, który jest największym sztucznym akwenem w okolicy oraz miejsce domowe Stefana Żeromskiego – Ciekoty.
Przebieg:
Ciekoty „Żeromszczyzna” - Mąchocice Kapitulne - Wola Kopcowa.
Miejsca na szlaku warte odwiedzenia:
W Ciekotach, spędził najpiękniejsze lata swojego dzieciństwa Stefan Żeromski. Tu w latach 1871 - 1883 w skromnym dworze administratora folwarku mieszkała rodzina Żeromskich. W miejscu, w którym stał dom rodzinny pisarza, powstało w 2010 r. Centrum Edukacyjne „Szklany Dom” - Dworek Stefana Żeromskiego, nawiązujące w nazwie do wizji „szklanych domów", które Stefan Żeromski przedstawił w utworze „Przedwiośnie”.
3. Wokół Pasma Masłowskiego
Charakterystyka trasy:
Szlak przeznaczony jest dla miłośników jazdy terenowej. Poprowadzony wokół Pasma Masłowskiego oferuje niezapomniane widoki na Kielce i okoliczne pasma górskie. Przebiega zarówno drogami polnymi, jak i asfaltowymi głównie w terenie niezalesionym. Największą atrakcją szlaku oprócz walorów widokowych jest wychodnia piaskowców kwarcytowych zwana „Diabelskim Kamieniem”.
Przebieg:
Ciekoty „Żeromszczyzna"— Mąchocice Scholasteria — Masłów Oboźna Droga — wieś Klonówka — polna droga — Góra Klonówka (bez znaków) — polna droga — Diabelski Kamień (bez znaków) — Góra Dąbrówka — Ameliówka — przełom Lubrzanki — Ciekoty.
Miejsca na szlaku warte odwiedzenia:
W Ciekotach, spędził najpiękniejsze lata swojego dzieciństwa Stefan Żeromski. Tu w latach 1871 - 1883 w skromnym dworze administratora folwarku mieszkała rodzina Żeromskich. W miejscu, w którym stał dom rodzinny pisarza, powstało w 2010 r. Centrum Edukacyjne „Szklany Dom” - Dworek Stefana Żeromskiego, nawiązujące w nazwie do wizji „szklanych domów", które Stefan Żeromski przedstawił w utworze „Przedwiośnie”.
Pomnik przyrody „Diabelski Kamień” to potężny, wyraźnie wyróżniający się monolit zbudowany z kwarcytowego piaskowca z okresu kambru o wymiarach: wysokość — 5 m, długość — 10 m, szerokość — 8 m. Stanowi zakończenie grzbietu skalnego Klonówki, który, poza „Diabelskim Kamieniem”, nie jest specjalnie eksponowany. Ludowe opowieści grozy wiązały ten kamień z dywersyjną działalnością sił nieczystych i próbą wykorzystania go do zniszczenia budowanego kościoła na Świętym Krzyżu.
Góra Klonówka to jedno z ulubionych miejsc miłośników lotów na paralotniach. W okolicach wzniesienia występują doskonałe warunki do uprawiania podniebnej rekreacji. Szczyt Klonówki wieńczy platforma widokowa, z której roztaczają się wspaniałe widoki na Telegraf, Pasmo Brzechowskie, Pasmo Orłowińskie, Łysogóry i Pasmo Klonowskie.
W Mąchocicach - Scholasterii znajduje się Szkoła Podstawowa im. Stefana Żeromskiego otwarta 1 września 1987 r.
W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych.
