Ratusz miejski
Dla turysty, współczesny Jarosław to przede wszystkim aż dwie turystyczne trasy podziemne oraz liczne zabytki. Jednym z zabytków jest budynek ratusza miejskiego. Początkowo wzmiankowany był w XV wieku jako drewniany - siedziba władz miejskich i wójtowskich, z urzędem katowskim i więzieniem. Po pożarach na początku XVII w. odbudowany jako murowany, otoczony podcieniami. W 1776 r. zajęty przez Austriaków na warsztaty wojskowe. W połowie XIX w. wykupiony przez władze miejskie. Kilkakrotnie przebudowany - w stylu neogotyckim wg projektu Antoniego Lamasche, a następnie w stylu neorenesansowym przez architektów Franciszka Dolińskiego i Teodora Talowskiego.
Dzięki uprzejmości sekretarz miasta miałam możliwość zobaczyć Jarosław z wieży ratuszowej, a w trakcie wchodzenia na szczyt wieży - jak działa zabytkowy zegar. Pobyt na wieży nie jest jednak bezpieczny (o czym zostałam poinformowana) ze względu na zlokalizowane na jej szczycie nadajniki telefonii komórkowej. Później przez ok. godzinę byłam trochę otumaniona. Podczas nocy muzeów wejście na wieżę było udostępnione dla turystów i mieszkańców, jednak wcześniej telefonie komórkowe zostały poproszone o „przykręcenie sygnałów”.
Kalendarium ratusza
1479 r. - Pierwsza wzmianka o budynku: Spytek z Tarnowa, dziedzic Jarosławia daruje miastu czynsze z ratusza i budek przekupniów znajdujących się obok ratusza.
1594 r. - Inwentarz miasta spisany po śmierci Zofii Kostkowej potwierdza brak ratusza (prawdopodobnie był zniszczony, gdyż sądy sprawowane były w przyrynkowych domach).
1629 r. - Księżna Anna Ostrogska w przywilejach zaznacza, że po pożarze w 1600 roku ratusz został wymurowany i ozdobiony staraniem rajców miejskich, lecz ponowne zniszczenie w czasie pożaru w 1625 roku zmusiło miasto do zaciągnięcia pożyczki dla jego odbudowy.
Pod ratuszem było więzienie „dwojakie, niższe i górne”. Funkcjonowała również waga miejska, z której dochód należał do „ratuszowej intraty”.
1726 r. - Z inwentarza miasta wynika, że ratusz wymurowany był na rzucie kwadratowym, z czterema słupami narożnymi, jednopiętrowy, z izbą wójtowską na południe, izbą radziecką i skarbem naprzeciw. Sklepy i kramy kupieckie znajdowały się w części parteru i na „podsieniach jatki”. Prawdopodobnie posiadał on ganek, na którym wykonywane były wyroki.
1782 r. - Ratusz zajęli Austriacy i urządzili w nim magazyny wojskowe.
1852 r. - Dzięki staraniom burmistrza Gustawa Adolfa Weissa miasto odkupiło od Austriaków budynek ratuszowy.
1867 r. - Częściowa restauracja budynku. Ratusz uzyskał neogotycką elewację zaprojektowaną przez budowniczego Antoniego Lamache. Istniało już II piętro zajęte na szkołę muzyczną, inspektorat policji i kancelarię wydziałową powiatu.
1871 r. - W budynku funkcjonuje również Szkoła Panieńska.
1896 r. - Rozpoczęto remont wg projektu arch. Franciszka Dolińskiego ze Lwowa. Ratusz uzyskał formę neorenesansową „tak aby odpowiadał stylem Rynkowi”. Nadbudowano wieżę i zamontowano w niej zegar sprowadzony z Wiednia.
1900 r. - Po przeprowadzeniu reorganizacji policji od strony wschodniej dobudowano areszty miejskie wg projektu bud. Stanisława Rutkowskiego z elewacją projektu T. Talowskiego (obecnie szalet miejski i stacja transformatorowa).
1909 r. - Na wniosek burmistrza dr Alfreda Dietziusa dobudowano skrzydło zachodnie dla Miejskiej Kasy Oszczędności, biur magistrackich oraz nowej sali radnych. Projekt wykonał i budowę przeprowadził inż. Jan Stobiecki ze Lwowa.
Prace sztukatorskie J. Michelini również ze Lwowa.
Należy podkreślić tempo budowy którą rozpoczęto w czerwcu 1909 r., a ukończono w styczniu 1910 r. (w takiej formie ratusz zachował się do dzisiaj).
1939 r. - Ratusz zajmują Niemcy. Z ich rozkazu zniszczone zostają kartusze z orłami na narożach budynku.
1983 r. - Rozpoczęcie prac remontowo-modernizacyjnych ratusza, które zostały ukończone w 1990 r. Przywrócono kartusze z orłami.
Historia zegara
Decyzja o zakupie zegara zapadła w dniu 6 grudnia 1894 r. na posiedzeniu Rady Miejskiej. W protokole z posiedzenia zapisano: „Rada uchwala rekonstrukcję ratusza, postawienie wieży, zakup i umieszczenie zegara. Na ten cel przeznaczono 13.000 złotych reńskich”.
Dostawcę zegara wybrano 21 marca 1896 r. dokonując zapisu: „Przyjąć ofertę Richarda Liebinga w Wiedniu na urządzenie zegara na wieży ratusza o 4 tarczach blaszanych z pozłacanymi cyframi i wskazówkami, bijącego godziny i kwadranse, potrzebującego naciągania co 30 godzin, wraz z montowaniem za cenę 1358 zł 30 gr”.
Kolejny zapis z 20 czerwca 1896 r. potwierdza zrealizowanie kontraktu „Fabryka Richard Liebing z Wiednia przesłała zegar wieżowy”.
Zegar został wyprodukowany w Fabryce Zegarów Wieżowych (THURMUHREN FABRIK) Richarda Liebinga w Wiedniu.
Powyżej zegara zamontowane są dwa dzwony: mniejszy wybijający kwadranse i większy wybijający godziny. Wytworzone zostały w Odlewni Dzwonów (GLOCKEN GIESER) Petersa Hilzera w Neustadt. Dzwony mają wprawdzie zamontowane „serca”, lecz ich dźwięk wywoływany jest uderzeniami w zewnętrzny płaszcz przez specjalne młotki metalowe połączone drutami stalowymi z mechanizmem zegara.
Nakręcanie zegara polega na podciąganiu za pomocą korby i walka trzech naciągów obciążonych ciężarkami metalowymi. Rozwijające się pod wpływem obciążenia stalowe linki naciągów uruchamiają mechanizm zegara i młotki wywołujące dźwięk dzwonów.
W latach 1990 - 1992 zegar został poddany generalnemu remontowi. Wykonawcą prac był znany jarosławski zegarmistrz Zbigniew Dąbrowski.
W pobliżu warto zobaczyć:
- Cerkiew, a w niej „Myłoserdia Dweri”
- Najstarszy kościół jezuicki w Polsce
- Podziemną Trasę Turystyczną im. prof. Feliksa Zalewskiego oraz Podziemne Przejście Turystyczne
- Dawny zespół kościelno-klasztorny Panien Benedyktynek
- Kryptę rodu Czartoryskich w kościele w Sieniawie
Przeczytaj także:
- Perełki kulinarne Polski (5). Biszkopty dr. Gurgula z Jarosławia
W pobliżu można zjeść w:
W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych.
Jarosław to miasto położone nad rzeką San, w województwie podkarpackim, siedziba powiatu jarosławskiego. Do połowy XIX wieku Jarosław miał status miasta prywatnego. Było to korzystne dla jego rozwoju, a bogactwo Jarosławia stało się z czasem wręcz legendarne. Było ono wynikiem położenia miasta na skrzyżowaniu ważnych europejskich szlaków kupieckich, a także licznych przywilejów, o które zabiegali jego właściciele. Najsłynniejszymi były jarmarki jarosławskie, z których największym był trwający przez cztery tygodnie sierpniowy, zwany jarmarkiem „jarosławskim” lub „wielkim”, na który zjeżdżali z mnogością towarów kupcy z całej Europy i Bliskiego Wschodu. Na jarmarki spędzano nierzadko do 40 tysięcy wołów, co stawiało Jarosław pośród miast szczycących się organizowaniem największych targów w całej Europie Środkowej. Dzięki położeniu nad spławną rzeką w XVI i XVII wieku miasto było także ważnym portem na Sanie, skąd spławiano towary aż do Gdańska.
