Wzmocnienie „bramy przemyskiej”
Początki klasztoru, jak i osady Kalwaria Pacławska, związane są z osobą Andrzeja Maksymiliana Fredry: pisarza politycznego, historyka, aforysty. Jak również, w 1677 roku wojewody podolskiego. W pierwszym okresie realizacji projektu w roku 1665 wybudowano drewniany kościół i klasztor, do którego Fredro chciał sprowadzić zakonników. Podejmował rozmowy z różnymi zakonami: dominikańskim, reformackim, jezuickim. Jednak dopiero franciszkanie odpowiedzieli na postawione warunki fundatora, przybyli do Kalwarii w roku 1668 i są tu do dnia dzisiejszego.
Sanktuarium kalwaryjskie to także miejsce, w którym znajduje się cudowny obraz Matki Bożej Kalwaryjskiej. Obraz ten namalowany przez nieznanego malarza, do roku 1672 znajdował się w kościele Franciszkanów w Kamieńcu Podolskim. Modlili się przed nim między innymi królowie: Jan Kazimierz oraz Jan III Sobieski. Po zdobyciu Kamieńca Podolskiego przez Turków, obraz przywieziono do Kalwarii Pacławskiej.
Lokalizacja klasztoru w tym terenie związana była z koncepcją tworzenia szeregu twierdz nad rzeką Wiar, które miały za zadanie wzmacniać „bramę przemyską”. W czasie budowy założenia klasztornego rozpoczęto prace przy wznoszeniu fortyfikacji wokół obiektów franciszkańskich. Kościół i klasztor otoczono pięcioboczną fortecą bastionową. Po stronie zewnętrznej wytyczono fosy. Z lotu ptaka linie zewnętrzne kreśliły obraz gwiazdy.
Usytuowanie Kalwarii na wzgórzach wykazuje duże podobieństwo do krajobrazu wokół Jerozolimy. Istniejąca tu Droga Krzyżowa ma długość ok. 1,6 km. Na wzgórzach znajduje się 35 murowanych i 6 drewnianych kaplic kalwaryjskich. Na teranie Kalwarii Pacławskiej znajduje się jeszcze 5 kaplic, których nie wlicza się do obchodów kalwaryjskich.
Miejscowość
Zespół zabudowy małomiasteczkowej - osada Kalwaria Pacławska powstała w 1668 roku równocześnie z zespołem klasztornym oo. franciszkanów, na gruntach wsi Pacław. Do rangi miasta podniesiona została na początku XVIII wieku. Położona poza obrębem fortalicji klasztornych stanowiła bazę noclegową dla przybywających pątników. Świadczy o tym m.in. jej charakterystyczna zabudowa - podcieniowe domy przystosowane do przyjmowania dużej liczby gości. Zachowane do dziś budynki pochodzą w przeważającej części z II połowy XIX wieku.
Rezerwat, ścieżka oraz szlak
Rezerwat leśno-krajobrazowo-kulturowy o pow. 173,18 ha został utworzony w 2001 roku. Obejmuje lasy bukowo-jodłowe na wschodnich stokach Kalwarii wraz ze wzgórzem Magdalenka (393 m n.p.m.). Na terenie rezerwatu znajduje się 13 drewnianych i murowanych kaplic i kapliczek kalwaryjskich (wraz z wyposażeniem) wzniesionych w latach 1825-75.
Jedną z atrakcji Kalwarii jest także ścieżka historyczno-przyrodnicza, która rozpoczyna się przy wieży obserwacyjnej (wejście na wieżę jest niestety płatne). Ścieżka zwraca uwagę na bogactwo otaczającej przyrody (rośliny, zwierzęta i ptaki), a także na walory historyczne związane z osadnictwem na tych terenach oraz powstaniem samego sanktuarium.
Do Kalwarii Pacławskiej można także dostać się pieszo z Przemyśla Szlakiem pątniczym im. Jana Pawła II. Szlak utworzony został w 1991 roku i liczy 22 km. Rozpoczyna się w Przemyślu i na odcinku 5 km biegnie trasą szlaku czerwonego, następnie niebieskiego, aż do miejscowości Kalwaria Pacławska. Szlak ten jest szczególnie uczęszczany w czasie corocznych spotkań młodzieży oraz odpustu w sierpniu. Wtedy to bowiem tysiące wiernych podąża do miejsca kultu Maryjnego w Kalwarii Pacławskiej, by potem pątniczymi dróżkami wędrować i modlić się od kaplicy do kaplicy.
W pobliżu warto zobaczyć:
- Zamek Kazimierzowski w Przemyślu
- Arłamów
