Od karczmy do muzeum
Stara Chałupa pochodzi z 1739 r. Budowniczym był Piotr Gorel, który w „Dziejopisie Żywieckim” Andrzeja Komonieckiego wymieniony jest jako karczmarz milowiecki. Prawdopodobnie w tym okresie chałupa pełniła funkcję wiejskiej karczmy. W 1760 r. cały majątek kupił Sebastian Caputa - urzędnik folwarku w Węgierskiej Górce, który dokonał gruntownej renowacji budynku. Następnie jego syn Jan przekazał majątek swojemu siostrzeńcowi Marcinowi Kąkolowi. Ostatnimi właścicielami chałupy byli Ludwik i Ludwika Kąkol. Ich córka Maria Cupek wraz z rodziną zamieszkiwała budynek do 1971 r., po czym przeszedł on we władanie Muzeum w Żywcu.
Chałupa zbudowana jest z długich, drewnianych bali połączonych na obłap i rybi ogon, osadzonych na kamiennej podmurówce. Nakrywa ją dwuspadowy dach pokryty gontem z półdaszkami w ścianach szczytowych. Jest przykładem kurnej chaty, czyli domu bez komina, bez przewodów dymowych. Palenisko (ognisko) w takiej chacie znajdowało się najczęściej w środkowej części, a dym uchodził poprzez otwór w centralnym, najwyższym punkcie dachu.
Wystrój chałupy wraz z układem pomieszczeń i sprzętów pokazuje styl życia oraz hierarchię wartości jej mieszkańców. W najważniejszym pomieszczeniu, oprócz pieca z wysmukłym dużym okapem nad paleniskiem, który wyprowadzał dym na strych, po jego przekątnej stronie umieszczony jest stół spełniający dawniej rolę ołtarzyka domowego.
Drugi dom chłopski
Od 2010 r. w sąsiedztwie Starej Chałupy znajduje się inny budynek drewniany, przeniesiony z Przyłękowa. Mieści się w nim m.in. ekspozycja poświęcona Józefowi Szczotce – milowickiemu sabale, góralowi i gaździe, a także nauczycielowi, miłośnikowi i twórcy folkloru góralskiego Żywiecczyzny. Jest też kącik z pamiątkami do kupna.
Chata pasterska
Na placu między budynkami ustawiono mały amfiteatr przypominający bacówkę. Na jego scenie zgromadzono rzeźby dłuta regionalnych artystów, w tym Tadeusza Ruckiego – właściciela Galerii Sztuki Regionalnej „Chata na Szańcach” w Koniakowie.
W artykule wykorzystałam teksty z tablicy informacyjnej.
W pobliżu warto zobaczyć:
- Pałac Habsburgów (wcześniej Lubomirskich) w Rajczy
- Skansen i Izbę Regionalną Gronicek w Glince
- Największą koniakowską koronkę na świecie w Koniakowie
- Izbę Pamięci Jerzego Kukuczki w Istebnej
