Muzeum Miejsca
Reprezentacyjnym budynkiem Miasta Tkaczy jest dom budowany etapami od 1826 roku przez stolarza Tomasza Tymińskiego. Do 1856 roku prowadził w nim zakład stolarski i mieszkał ze swoją liczną rodziną. Dom mieścił się przy dawnej ulicy Zegrzańskiej 168 (obecnie ul. gen. H. Dąbrowskiego 7). Budynek został przeniesiony na obecne miejsce w 2010 roku.
Teraz na parterze budynku, po przeciwnych stronach sieni znajdują się sala muzealna i Cafe & Bistro „U Tkaczy” (recenzja tutaj: Cafe & Bistro „U Tkaczy” w Parku Kulturowym Miasto Tkaczy - Zgierz k. Łodzi).
Na poddaszu ma swoją siedzibę Wydział Pozyskiwania i Zarządzania Środkami Pomocowymi.
Na tej samej działce (w podwórzu) znajduje się jeszcze jeden przeniesiony budynek, w którym jest obecnie hostel. Dom ten został wybudowany na działce mieszczącej się przy dawnej ulicy Zakręt 234 (obecnie S. Dubois 7) przez sukiennika Michała Radzikowskiego, przybyłego do Zgierza na początku lat 20. XIX wieku.
Zgierskie pamiątki
Muzeum Miejsca to jedna izba, w której prezentowane są eksponaty przekazane placówce przez zgierskiego literata - Dariusza Graczyka. Są tu między innymi:
- unikatowe krzesło z XIX wieku
- maszyna czółenkowa Sejdel-Gorlitz
- żelazko na węgiel drzewny
- przedwojenny świecznik
- przyrząd ogrodniczy do ścinania gałązek – Gerlach
- wytłaczarka do tkanin produkcji amerykańskiej z drugiej połowy XIX wieku
- drewniany strug stolarski z XIX wieku
- kolba grzewcza do lutowania
- wiertarka metalowa ręczna z początku XX wieku
Osada domów tkaczy perłą architektury drewnianej – 1821r.
Nowa osada tkacka była w pełni zaprojektowana według wszelkich nowoczesnych prawideł urbanistycznych przez Komisję Województwa Mazowieckiego. Domy miały być widne, wygodne i estetyczne.
Dobre wzorce
Zgierskie domy tkaczy powstały w oparciu o sprawdzone wzorce architektury klasycystycznej. Ich projekty powstały na biurkach urbanistów i architektów warszawskich, czerpiących z polskiej tradycji budowy dworów i pałaców drewnianych. Byli oni jednak pod wielkim wpływem pruskich nurtów projektowania budowli i miast. Dzięki temu zgierskie domy zyskały wiele bardzo wygodnych i praktycznych rozwiązań, takich jak sień na przestrzał czy też poddasze użytkowe. Dzięki temu łatwo można było pomieścić w nich mieszkania i warsztaty. Wszystkie typy domów zostały wpisane w oficjalne dokumenty wraz z projektami przedstawiającymi ich dokładny wygląd. Określono w nich budulec, sposób konstrukcji, pokrycie dachowe oraz kolorystykę. Wiele rozwiązań spełniało wymogi obowiązujących wówczas przepisów przeciwpożarowych.
Dom idealny
Typowy zgierski dom tkacza to budynek postawiony na kamiennej podmurówce, zbudowany z drewna w konstrukcji sumikowo-łątkowej, przykryty dwuspadowym dachem naczółkowym. Zazwyczaj ich wymiary mieściły się w przedziałach 16 -19 metrów długości, 10 - 16 metrów szerokości oraz 6,5 - 7 metrów wysokości. Osią budynku była sień, która dzieliła budynek na dwie części. W sieni mieściły się schody prowadzące na poddasze. Po obu jej stronach znajdowały się 2 lub 4 izby, pełniące rolę zarazem kuchni i pomieszczeń warsztatowych. Na poddaszu znajdowały się pomieszczenia mieszkalne (dwie izby po obu stronach sieni) oraz magazyny przędzy. Układ wnętrz domów cechował ergonomiczny i użyteczny charakter poprzez proporcjonalne i symetryczne rozplanowanie pomieszczeń. Elewacje frontowe domów były głównie siedmio- i pięcioosiowe. Ryzality wejściowe tych budynków były formą pseudo portyku flankowanego pilastrami.
Ważne detale
Fronty domów był zdobione licznymi detalami. Najbardziej charakterystyczne były profilowane gzymsy umieszczone pod krawędzią dachu. Pod nimi znajdowały się często listwy z dekoracją kimationową. O pięknie zgierskich domów decydowały również takie szczegóły, jak snycerowane opaski okienne oraz sposób szalowania fasad, który miał je upodabniać do budynków murowanych. Na facjatach, nad wejściem występowały również konsole wolutowe.
Przysłowiowym klejnotem zgierskich domów tkaczy były drzwi. Wyszczególnić można ich dwa rodzaje. Pierwsze zdobione były szalunkiem z listew drewnianych z żelaznymi ćwiekami, układanych w rąby. Drugi rodzaj to drzwi z dekoracją ramowotrójpłycinową. Płyciny były wykańczane geometrycznymi lub snycerowanymi ornamentami.
Drzwi były osadzone na zawiasach pasowych, a zamykane na duże stalowe zamki z kutymi klamkami. Ich powierzchnie zdobione były motywami roślinnymi i zwierzęcymi w formie liści, głów koni czy ryb. Pełniły ważną funkcję użytkową, a jednocześnie dekoracyjną, będąc ozdobą drewnianych domów tkaczy. Wszystkie wyszły spod ręki zgierskich rzemieślników.
Ulice, przy których stały domy oświetlały latarnie gazowe. Takie latarnie i dzisiaj, gdy tylko zapada zmrok samoczynnie się zapalają, by rozświetlać Miasto Tkaczy.
W pobliżu warto zobaczyć:
- Dom rękodzielniczy - Centrum Konserwacji Drewna
- Kościół farny św. Katarzyny Aleksandryjskiej
W pobliżu można zjeść w:
W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych.
