Poznaj Polskę i
jej sąsiadów z Polą Neis 

Rekord Polski w liczbie odwiedzonych muzeów, restauracji i atrakcyjnych miejsc.
Polish Czech English German Lithuanian Russian Slovak Ukrainian

Utworzono: 01.11.2019r.

Park Kulturowy Sarnowo - cmentarzysko z grobowcami megalitycznymi (woj. kujawsko-pomorskie)

Park Kulturowy - Sarnowo. Park Kulturowy - Sarnowo.

Sarnowo to wieś położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie włocławskim, w gminie Lubraniec. W miejscowości znajdują się megalityczne grobowce kujawskie, które są najstarszymi rozpoznanymi zabytkami architektury na ziemiach polskich. 

1g

Grobowce zostały zbudowane w IV tys. p.n.e. przez ludność rolniczą, przypisywaną w archeologii do tzw. kultury pucharów lejkowych z okresu środkowego i późnego neolitu. Były to społeczności, które na terenie Kujaw, Pomorza, ziemi chełmińskiej i wschodniej Wielkopolski wznosiły monumentalne budowle dla swoich zmarłych. Najważniejszym elementem megalitów (gr. megas - wielki, lithos - kamień) są wielkie narzutowe głazy, które ustawione jeden obok drugiego stanowiły obstawę nasypu ziemnego i wyznaczały jego kształt. Nasypowi, o wysokości sięgającej ok. 3-4 m, nadawano formę wydłużonego trapezu lub długiego trójkąta, którego długość z reguły wynosiła kilkadziesiąt metrów.

4g

5g

Najdłuższy znany grobowiec, znajdujący się w Gaju, miał 126 m. Ogromny nakład pracy jaki musiano włożyć w budowę obiektu sugeruje, że mogiły te były wznoszone dla osób o wysokiej społecznej politycznej lub religijnej. Jeszcze na początku XX wieku na samych Kujawach znajdowało się co najmniej kilkadziesiąt takich budowli (np. w Obałkach, Janiszewie, Dębach Janiszewskich, Lubominie czy Leśniczówce). Szybki rozwój i mechanizacja rolnictwa doprowadziły jednak do ich bezpowrotnego zniszczenia. Do dzisiaj zachowały się jedynie grobowce w Wietrzychowicach, Gaju oraz Sarnowie.

2g

O tym, że w lesie Sarnowskim zlokalizowane są grobowce megalityczne sprzed około 5,5 tys. lat powiadomiła w 1947 r. profesora Konrada Jażdżewskiego Henryka Królikowska, kustosz Muzeum Ziemi Kujawskiej we Włocławku. Z pomocą leśniczego Michała Paprockiego dokonano ich dokładnej lokalizacji i sporządzono wstępne plany sytuacyjne stanowiska. Dzięki temu, iż obszar był zalesiony grobowce zachowały się stosunkowo dobrze, nawet pomimo usuniętych obstaw kamiennych (olbrzymie głazy zostały wyciągnięte, niejednokrotnie z użyciem dynamitu, w 1916 roku i posłużyły jako kruszywo do budowy drogi Lubraniec - Izbica Kujawska).

W 1950 r. profesor Konrad Jażdżewski zgromadził odpowiednie fundusze i rozpoczął badania cmentarzyska. Prowadzili je, z ramienia Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Waldemar i Maria Chmielewscy przy współpracy Stanisława Madajskiego. W trakcie dwóch sezonów (1950-1951) przebadano i zrekonstruowano sześć z dziewięciu znajdujących się tutaj grobowców. Po 15-letniej przerwie archeolodzy powrócili do Sarnowa. Lidia Gabałówna, uczennica profesora Konrada Jażdżewskiego, przystąpiła do badania trzech pozostałych megalitów. Prace rozpoczęte w 1966 r. były prowadzone przez 10 kolejnych sezonów. Niestety, w 1970 Lidia Gabałówna zmarła po ciężkiej chorobie nie dokończyła badań. Kuratorem prac w latach 1972 - 1974 był Henryk Wiklak, który po zakończeniu wykopalisk zrekonstruował pozostałe grobowce, ustawił pierwsze tablice informacyjne oraz przygotował infrastrukturę dla turystów.

W 1966 roku jeden z uczestników ekspedycji archeologicznej, holender J. A. Bakker, zainteresował się wzniesieniem w pobliżu grobowca nr 1. Wkrótce okazało się, że dawniej był to piaszczysty cypel w starorzeczu rzeki Zgłowiączki. Znajdowały się tam pozostałości niewielkiej osady. Podczas prowadzonych wykopalisk odkryto ślady po dwóch budynkach z paleniskami w ich obrębie. Na terenie osiedla zlokalizowano także kilka jam śmietniskowych oraz kolejne miejsca palenia ognisk. Dodatkowo, między budynkami natrafiono na 8 grobów. Zmarli zostali pochowani w prostokątnych jamach, w pozycji wyprostowanej, bez żadnego dodatkowego wyposażenia, które zachowałoby się do naszych czasów.

3g

 

Oprócz znalezionych w osadzie licznych fragmentów ceramiki oraz wyrobów krzemiennych, pozyskano także znaczną ilość kości zwierząt udomowionych. Sugeruje to, że zamieszkująca osadę ludność, prócz rolnictwa, zajmowała się także hodowlą. Miejsce to było zasiedlone również w początkach neolitu oraz epoki brązu, na co wskazują odkryte tam materiały.

6g

7g

Grobowiec 1

Przebadany i zrekonstruowany w 1950 r. przez Waldemara i Marię Chmielewskich przy współpracy Stanisława Madajskiego z Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Długość grobowca wynosiła 77 m, a szerokość podstawy 12 m. Oś podłużna skierowana była na linii północny wschód - południowy zachód, z czołem w kierunku północnego wschodu. Nasyp wykonany był z piasku pobranego z bezpośredniego otoczenia grobowca. Obstawa kamienna megalitu została zniszczona w okresie I wojny światowej. Głazy wykorzystano m.in. do budowy drogi Izbica Kujawska—Lubraniec; zostały po nich jedynie tzw. drzazgi, powstałe w wyniku wysadzania kamieni dynamitem, oraz małe kamienne podkładki.

8g

Miejscami zachowały się jedynie rowy, powstałe na skutek całkowitego usunięcia znajdujących się tam kamieni. W nasypie grobowca znaleziono kilkanaście fragmentów ceramiki kultury pucharów lejkowatych oraz nieliczne wytwory krzemienne. W części czołowej, pod nasypem, odkryto niewielkie palenisko, zaś wewnątrz grobowca natrafiono na dwa pochówki. Pierwszy z nich znajdował się około 5 m od podstawy megalitu w jego osi podłużnej. Przykryty był owalnym brukiem kamiennym o wymiarach 5x3,7 m. Pośrodku bruku zlokalizowana była prostokątna przestrzeń o wymiarach 2x0,9 m, nie nakryta kamieniami. Poniżej odkryto właściwą prostokątną obstawę grobu, zbudowaną z kamieni o średnicach od 20 do 50 cm. W jej wnętrzu natrafiono na szkielet ludzki leżący na wznak, z głową zwróconą w kierunku wierzchołka grobowca. W pobliżu głowy znaleziono flaszę z kryzą oraz krzemienny grocik. Analiza antropologiczna wykazała, że zmarły pochowany w tym grobie, to mężczyzna w wieku około 65 lat.

9g

Drugi pochówek odkryto około 15 m od czoła, tuż przy jednej ze ścian grobowca. Został on poważnie uszkodzony podczas usuwania kamieni z obstawy. Wkopany w nasyp grób pochodził z czasów późniejszych niż okres, gdy budowano grobowiec: łączony jest z tzw. kulturą amfor kulistych. Wewnątrz jamy grobowej odkryto 4 czaszki oraz inne kości ludzkie, szereg kości zwierzęcych (m.in. świni i krowy), a także fragmenty dwóch naczyń glinianych. Kości były mocno przemieszane i nie można stwierdzić, czy było to intencjonalne, czy też powstało wskutek zniszczenia obstawy.

10g

Grobowiec 2

Przebadany i zrekonstruowany w 1950 r. przez Waldemara i Marię Chmielewskich przy współpracy Stanisława Madajskiego z Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Na podstawie obserwacji śladów po obstawie kamiennej stwierdzono, że grobowiec miał 83 m długości. Szerokość podstawy wynosiła 12 m. Oś podłużna grobowca biegła po linii północny wschód - południowy zachód. Nasyp wzniesiono z ziemi wybieranej po obu stronach megalitu. Obstawa kamienna nie zachowała się, zostały jedynie pojedyncze, niewielkie kamienie oraz ich fragmenty. Około 16 m od podstawy widoczny był 10 - ciometrowej długości wykop, zapewne był wykonany pod koniec  XIX lub na początku XX w.

11g

Wewnątrz grobowca odkryto 4 groby szkieletowe, z których jeden okazał się pochówkiem podwójnym. Był to zarazem grób centralny, położony 5,5 m od podstawy grobowca. Przykrywał go bruk kamienny o wymiarach 4,5x3,5 m. Około 70 cm pod brukiem znajdowało się dno jamy grobowej, w której natrafiono na szkielety leżące w pozycji wyprostowanej, z głowami skierowanymi ku wierzchołkowi grobowca. W pobliżu jednego ze szkieletów leżała flasza z kryzą oraz zniszczona amfora. Wydaje się także, że dwa kamienie znalezione przy głowach zmarłych, zostały ułożone tam w sposób intencjonalny. Kości zachowały się słabo, jednak analiza antropologiczna wykazała, że jeden ze szkieletów należał do dorosłego mężczyzny, natomiast drugi do kobiety w wieku około 16 lat.

12g

Kolejne dwie jamy grobowe zostały odkryte pod wspomnianym wyżej nowożytnym wkopem. Pierwsza znajdowała się około 18 m od podstawy grobowca i posiadała prostokątną obstawę kamienną o wymiarach 2,6x1,5 m. Podobną konstrukcją charakteryzował się sąsiedni grób, oddalony od poprzedniego o 1,8 m. W tym przypadku jego wymiary wynosiły 2x1,3 m. W obu grobach kości zmarłych nie zachowały się, jednak gabaryty komór grobowych wskazują na pochówki osób dorosłych. Czwarty grób znajdował się w odległości 40,5 m od czoła grobowca. Jego obstawę stanowiło jedynie kilka kamieni, w obrębie których natrafiono na flaszę z kryzą, stanowiącą zapewne wyposażenie zmarłego. Tak jak w przypadku pochówków 2 i 3, kości zmarłego nie zachowały się, jednak rozmiary jamy grobowej wskazują na osobę dorosłą.

W samym nasypie megalitu odkryto kilkadziesiąt fragmentów ceramiki kultury pucharów lejkowatych oraz nieliczne materiały krzemienne. Znaleziono także fragmenty naczynia zdobionego m.in. odciskami sznura. Pochodzi ono z okresu młodszego o kilkaset lat niż same grobowce, związane jest z ludnością tzw. kultury ceramiki sznurowej (III tysiąclecie p.n.e). Inne niewielkie naczynie, również pozyskane z nasypu, datowane jest na okres poprzedzający budowę grobowców i wiązany jest z kulturą lendzielską (V tysiąclecie p.n.e).

Grobowiec 3

Przebadany i zrekonstruowany w 1950 r. przez Waldemara i Marię Chmielewskich przy współpracy Stanisława Madajskiego z Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Jest to jeden z najkrótszych grobowców w Sarnowie, jego długość wynosi około 38,5 m, a szerokość podstawy 9,5 m.

13g

Wewnątrz piaszczystego nasypu odkryto jeden pochówek, zlokalizowany 3,5 m od czoła grobowca. Prostokątna jama grobowa o wymiarach 2x1,1 m była przykryta dużym brukiem kamiennym o średnicy około 4 m. Zmarły spoczywał na dnie jamy w prostokątnej obstawie z niewielkich kamieni, z głową zwróconą w kierunku wierzchołka grobowca. Szkielet był mocno uszkodzony przez wkopy dzikich zwierząt. Dobrze zachowane były jedynie kości kończyn dolnych, których ułożenie pozwoliło stwierdzić, że zmarłego pochowano w pozycji wyprostowanej. W miejscu, gdzie prawdopodobnie znajdowała się głowa, natrafiono na kieł dzika, mogący stanowić ozdobę. Analiza antropologiczna kości z grobowca nr 3 wykazała, że należały one do mężczyzny w wieku około 25 lat.

14g

Z nasypu grobowca pozyskano nieliczne fragmenty ceramiki kultury pucharów lejkowatych. Na jednym z nich znajdował się odcisk maty, na której lepiono naczynie. Poza tym odkryto kilka wytworów z krzemienia czekoladowego, surowca sprowadzanego z obszaru Gór Świętokrzyskich.

15g

Grobowiec 4

Przebadany i zrekonstruowany w 1951 r. przez Waldemara i Marię Chmielewskich przy współpracy Stanisława Madajskiego. Obstawa kamienna została zniszczona, ale rowy po wybranych kamieniach można było obserwować na długości 65 m.

Dodatkowo ślady drzazg i podkładek kamiennych pozwoliły ustalić pierwotną długość grobowca na ok. 80 m, przy szerokości podstawy wynoszącej 11 m. Jego oś podłużna przebiega na linii północny wschód - południowy zachód, czoło skierowane jest na północny wschód. W odróżnieniu od innych megalitów na tym stanowisku miał nieco inną konstrukcję. Do budowy czoła użyto znaczną ilość torfiastej ziemi. Koleiny pas takiej ziemi zarejestrowano na odcinku pomiędzy 15 a 25 m, licząc od czoła grobowca. Pozostała część nasypu była zbudowana z żółtego piasku. Podczas badań zaobserwowano w części czołowej duży wykop, wykonany zapewne przez poszukiwaczy amatorów w końcu XIX lub na początku XX w. Pod nim odkryto jamę grobową o wymiarach 3,5x2 m, całkowicie wypełnioną kamieniami, które kończyły się zaledwie 10 cm nad jej dnem. Ze szkieletu zachowały się jedynie fragmenty kości długich. Zmarły prawdopodobnie był obsypany masą wapienną, pochodzącą być może z rozlasowanych muszli. Wyposażenie grobu stanowiły 4 fragmenty naczyń oraz narzędzie krzemienne. Stan zachowania kości nie pozwalał na precyzyjną analizę antropologiczną.

16g

Drugi pochówek w obrębie tego grobowca znajdował się 15 m od podstawy, tuż przy jednej ze ścian. Został on mocno zniszczony podczas wybierania kamieni z obstawy. Głowa zmarłego była zwrócona w kierunku wierzchołka megalitu. W grobie tym nie zarejestrowano żadnego wyposażenia. Stan zachowania szkieletu pozwala stwierdzić jedynie, że należał on do dorosłego mężczyzny.

Kolejne dwie komory grobowe istniały prawdopodobnie w miejscach, gdzie odkryto bruki kamienne: pierwszy w odległości 12 m, a drugi 25 m od podstawy. Pod żadnym jednak nie zachowały się szkielety ani wyposażenie. Piąty domniemany grób zlokalizowany był w odległości 47 m od czoła grobowca. W pobliżu znajdującej się tam jamy natrafiono na skupisko ceramiki kultury pucharów lejkowatych. Ten ewentualny pochówek pochodził z czasów młodszych niż sam grobowiec i został w niego wkopany, co dało się zaobserwować podczas badań.

Z nasypu megalitu pozyskano w trakcie badań liczne fragmenty ceramiki oraz zabytki krzemienne.

17g

Grobowiec 5

Przebadany i zrekonstruowany w 1951 r. przez Waldemara i Marię Chmielewskich przy współudziale Stanisława Madajskiego. Pierwotna długość nasypu wynosiła 76 m, szerokość podstawy 9,5 m. Oś podłużna grobowca przebiegała po linii północny wschód - południowy zachód.

18g

Zbudowany był na dwóch kulminacjach terenu, co spowodowało, że jego część środkowa leżała nawet 1,5 m niżej niż podstawa i wierzchołek. Obstawa kamienna nie zachowała się, odkryto jedynie niewielkie kamienie oraz podkładki kamienne. Z oryginalnej obudowy pozostały jedynie dwa głazy. Nasyp wzniesiono z piasku; część czołowa oparta była na bardzo twardym podłożu z gliny zwałowej. Na podstawie odkrytych śladów po obstawie stwierdzono, że od około 30-35 m od czoła grobowca ściany boczne zwężały się równomiernie, a następnie biegły równolegle do wierzchołka. Szerokość nasypu od tego punktu aż do końca grobowca wynosiła 3 m. Podczas badań zaobserwowano wkop, który przecinał nasyp w poprzek: zaczynał się on u podstawy i przechodził przez bruk kamienny o wymiarach 3,5 x 3 m, pod którym znajdowała się zapewne zniszczona jama grobowa. Rozmiary bruku mogą wskazywać na grób podwójny. Ani w grobie, ani w pozostałej części nasypu nie odkryto żadnych materiałów zabytkowych.

19g

Grobowiec 6

Przebadany i zrekonstruowany w 1951 r. przez Waldemara i Marię Chmielewskich przy współpracy Stanisława Madajskiego. Długość grobowca określono na 60 m, a szerokość podstawy na 11,5 m. Oś podłużna była odchylona na wschód o 75 stopni od kierunku północnego. W odróżnieniu od pozostałych megalitów na tym stanowisku, nasyp grobowca nr 6 wykonany był głównie z gliny, co spowodowało, że zachował się on najlepiej. Także jego kształt odbiega nieco od pozostałych, gdyż podstawa grobowca jest ustawiona w stosunku do jego osi wzdłużnej skośnie, pod kątem 75 stopni.

20g

Wewnątrz nasypu odkryto jeden pochówek ludzki. Został umiejscowiony 6,5 m od czoła i przykryty brukiem kamiennym o wymiarach 3x1,8 m. Pod nim znajdowała się prostokątna jama o wymiarach 3x1,15 m, zagłębiona w podłoże na 75 cm. Wewnątrz znaleziono słabo zachowane, przykryte białą masą wapienną kości jednego osobnika. Jego głowa była zwrócona w kierunku wierzchołka grobowca, a nogi wyprostowane. Nie zarejestrowano przy nim żadnego wyposażenia. Stan zachowania kości pozwolił określić, że szkielet należał do mężczyzny w wieku około 65 lat.

W nasypie odkryto dodatkowo kilkanaście fragmentów ceramiki, głównie kultury pucharów lejkowatych, oraz nieliczne wyroby krzemienne.

21g

Grobowiec 7

Badania grobowca rozpoczęła w roku 1967 Lidia Gabałówna i kontynuowała je przez kolejne dwa sezony. Po jej śmierci eksplorację grobowca oraz jego rekonstrukcję dokończył Henryk Wiklak. Grobowiec zbudowano na niewielkiej kulminacji terenu, przez co wydaje się dominować nad pozostałymi obiektami na tym cmentarzysku.

Obstawa kamienna nie zachowała się. Odkryto jedynie niewielkie kamienie oraz drzazgi kamienne. Na podstawie śladów rowów po usuniętych głazach stwierdzono, że pierwotna długość megalitu wynosiła 75 m, zaś szerokość czoła 10 m. Oś podłużna przebiega po linii północny wschód - południowy zachód. W czołowej partii nasypu (5 m od podstawy) natrafiono na duży wykop, wykonany zapewne przez poszukiwaczy - amatorów pod koniec XIX w. Nie wiadomo, czy podczas tych prac wyeksplorowano jamę grobową. Wykop wykonano w miejscu, gdzie można by się jej spodziewać, jednak badania Lidii Gabałówny wykazały, że w przypadku tego grobowca jamę grobową usytuowano nieco dalej niż zwykle, tzn. 11 m od podstawy. Miała ona wymiary 3,6x1,5 m i była przykryta brukiem kamiennym. Zmarły pochowany był w pozycji wyprostowanej, z głową zwróconą ku wierzchołkowi grobowca. Ze szkieletu przetrwały jedynie fragmenty czaszki i kości długich, a stan ich zachowania uniemożliwiał precyzyjną analizę. Nie natrafiono także na żadne dary grobowe.

22g

Około 50 cm nad grobem cmentarnym odkryto inną interesująca jamę. Okazało się, że jest to wkopany w nasyp grób zbiorowy. Dokładnej liczby pochowanych tam osób nie udało się ustalić. Znalezione kości mogły należeć do 2-9 osobników. Zaskakujące jest to, że część kości została prawdopodobnie nadpalona oraz intencjonalnie łamana, być może w celu dostania się do szpiku kostnego. Na dwóch kościach udowych zaobserwowano także ślady wskazujące na nadgryzanie lub obdzieranie mięśni. Wszystko to można interpretować jako dowód odprawienia uczty kanibalistycznej lub zbiorowej ofiary ku czci zmarłego. Możliwe, że grób ten należy wiązać z funkcjonującą na tych terenach w późniejszym okresie kulturą amfor kulistych, która często wkopywała własne groby w istniejące już nasypy.

23g

Grobowiec 8

Badania rozpoczęła Lidia Gabalówna w 1966 roku, natomiast rekonstrukcji grobowca dokonał w 1972 Henryk Wiklak. Grobowiec ma długość około 71m, a szerokość czoła 12 m. Tak jak w przypadku poprzednich megalitów, po usuniętej przy pomocy dynamitu obstawie kamiennej pozostały jedynie mniejsze kamienie i drzazgi.

Nasyp wykonano z piasku wybieranego z bezpośredniego otoczenia obiektu. Elementem odróżniającym go od pozostałych grobowców Sarnowskich jest przybudówka, w której zostały pochowane dwie osoby. Pod nasypem odkryto pozostałości wcześniejszego osadnictwa oraz jedne z najstarszych znanych śladów orki. Z grobowca 8 pozyskano także największą na tym stanowisku liczbę zabytków. Dodatkowo, podczas prac w sąsiedztwie grobowca, natrafiono na skupisko ceramiki. Z fragmentów tam znalezionych udało się zrekonstruować cale naczynie.

Grób centralny położony był w odległości 5 m od podstawy grobowca i wyznaczał go kamienny bruk o wymiarach 4,8x3,2 m. Sama jama grobowa była prostokątna (2,4x0,9 m), a jej głębokość dochodziła do 2,4 m. Na dnie znajdowały się grudki polepy oraz warstwy margla i białej masy wapiennej, które nakryte były grubą na ok. 17 cm warstwą szarej ziemi. Całą jamę grobową wypełniał wielowarstwowy bruk kamienny, w obrębie którego znaleziono kilkanaście fragmentów ceramiki kultury pucharów lejkowatych oraz nieliczne wyroby krzemienne. Szkieletu ludzkiego nie odkryto, być może uległ on całkowitemu rozkładowi. W pobliżu grobu zarejestrowano także liczne ślady orki w postaci szarych smug piasku układających się wzdłuż i w poprzek osi grobowca.

Do pierwotnego czoła grobowca dostawiono nową komorę grobową o szerokości 12 m i długości 9 m. Pochowano w niej w oddzielnych jamach grobowych dwie osoby. Pochówki nakryto warstwą torfu, zawierającą duża ilość muszli ślimaków i małży. W jej obrębie odkryto liczne fragmenty ceramiki oraz krzemienie, a także polepę, kości zwierzęce i jeden kamienny rozcieracz.

24g

Pierwszy z przebadanych grobów miał wymiary 1,7x0,7 m oraz głębokość 40 cm. Pochowana w nim około 18-letnia kobieta ułożona była na wznak, głową zwróconą w kierunku wierzchołka grobowca.

Jedna z jej kości piszczelowych wykazywała zmiany, które można łączyć ze stanem pokrzywiczym (koślawość). Dodatkowo na kości tej stwierdzono nieregularne otwory dochodzące do szpiku, wykonane prawdopodobnie już po śmierci.

Kolejny grób w przybudówce miał wymiary 2,1 x0,75 m przy głębokości 40 cm. Dno jamy wyścielały resztki białej masy wapiennej. Zmarły ułożony był na wznak, z głową w kierunku wierzchołka grobowca. Słaby stan zachowania szkieletu pozwolił jedynie stwierdzić, że należał on do mężczyzny w wieku około 40-50 lat.

25g

Grobowiec 9

Eksplorację grobowca rozpoczęła w 1969 roku Lidia Gabałówna. Po jej śmierci dalsze badania w latach 1973-1974 nadzorował Henryk Wiklak. Po ich zakończeniu grobowiec został zrekonstruowany.

26g

W odróżnieniu od innych tego typu budowli, nie zarejestrowano tu śladów obstawy kamiennej, a jedynie słabo czytelne rowy po wybraniu ziemi, z której zbudowano nasyp. Na ich podstawie stwierdzono, że pierwotna długość grobowca wynosiła około 30 m, a szerokość czoła 10 m. W przypadku wierzchołka wartość ta nie przekraczała 3 m. We wnętrzu megalitu odkryto jeden pochówek ludzki. Przykrywała go warstwa torfu zawierająca muszle ślimaków. Jama grobowa była usytuowana w poprzek grobowca, a zmarły spoczywał prawdopodobnie w drewnianej trumnie z wydrążonego pnia drzewa, z której pozostały jedynie niewielkie smugi oraz drobne kawałki drewna. Szkielet zachował się dość dobrze, co pozwoliło na precyzyjną analizę antropologiczną. Okazało się, że pochówek należał do kobiety w wieku około 50-70 lat. Jak na ówczesne czasy była dość wysoka, miała ok. 157 cm wzrostu. Zmiany patologiczne na kościach wskazują, że cierpiała ona na dolegliwości o charakterze reumatycznym. Silnie skrzywiony kręgosłup nie pozostawał bez wpływu na sylwetkę kobiety i musiała za życia chodzić mocno zgarbiona. Przy zmarłej, w zasypisku jamy grobowej, odkryto oprócz niewielkich fragmentów naczyń także dłuto kościane oraz glinianą łyżkę. Nad grobem zarejestrowano ślady konstrukcji drewnianej. Na ich podstawie można sądzić, że był to prostokątny budynek o wymiarach 3x2,4 m, zorientowany dłuższą osią na linii północ - południe, ukośnie do czoła grobowca. Wykonany zapewne w konstrukcji zrębowej, posiadał wewnątrz ścianki działowe. Podobne konstrukcje odkryte w grobowcach w Gaju i Obałkach mogą wskazywać na kultowy charakter tej budowli.

 

 W pobliżu warto zobaczyć

W Brześciu Kujawskim:

- Budowle i miejsca

- Wzórze zamkowe i zamek

W Brdowie:

- Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej

 

W pobliżu można zjeść w

Wieńcu-Zdroju w:

- Restauracji Pod Arkadami

 

 

W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych.

 

POZNAJ Z POLĄ NEIS SĄSIADÓW POLSKI

Niemcy

flaga niemiec mala

Rosja

flaga-rosji-mala

Litwa

flaga-litwy-mala

Białoruś

flaga-bialorusi-mala

Ukraina

flaga-ukrainy-mala

Słowacja

flaga-slowacji-mala

Czechy

flaga-czech-mala
Niemcy Rosja Litwa Białoruś Ukraina

Słowacja

Czechy