Na szczęście jest kawiarnia "Stara Apteka"

Że coś nie jest tak z wejściem na wieżę, dowiedziałam się już od pani sprzedającej bilety. - Proszę uważać na końcowy etap wchodzenia, jest trochę stromy - usłyszałam. I faktycznie taki się okazał. Było to bowiem wejście po prawie pionowych schodach, przypominających drabinę. Zresztą zejście jest gorsze niż wejście po tym "cudzie" architektonicznym.  Można w miarę bezpiecznie to uczynić  schodząc tylko tyłem. Na Świętym Krzyżu byłam podczas pięknej pogody, było sucho. A co będzie, jak na wieży będzie śnieg? Jak będzie oblodzenie? Wolę nie krakać.

Dla bojących się takich wspinaczek polecam znajdującą się w pobliżu wejścia na wieżę kawiarnię „Stara Apteka”. W niej między innymi sprzedawane są mikstury na wszelkie ludzkie bolączki i choroby. Zapewne na stres i dodanie odwagi też się coś znajdzie. Przyznam, że ja szczęśliwe zejście z wieży uczciłam kubkiem „grzanego wina dla dorosłych”.        

Sekret oblata - zioła świętokrzyskie

Benedyktyni na Łysej Górze od początku swego istnienia (1006r.) prócz pracy w kościele, na polu, w ogrodzie, czytania ksiąg - zajmowali się leczeniem. Rozciągająca się wokół klasztoru puszcza dostarczała im wszystkich niezbędnych surowców leczniczych. Klasztor słynął z "ziółek", a także z "wina benedyktyńskiego". Obecnie dzieło to kontynuują Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej - gospodarze na Świętym Krzyżu. 

Święty Krzyż - Gołoborze

Miejsce - symbol Gór Świętokrzyskich ma wiele znaczeń, które stawiają je w rzędzie najważniejszych obiektów przyrodniczych i kulturowych w regionie. Teren ten, stanowiący wschodnią część głównego masywu Łysogór zbudowanego z twardych, kambryjskich piaskowców kwarcytowych, zwieńczony jest kulminacją Łyśca zwanego też Łysą Górą (595 m n.p.m.) - drugiego co do wysokości szczytu w Górach Świętokrzyskich. Teren wokół kulminacji wydzielony jest jako obszar ochrony ścisłej "Święty Krzyż" o pow. 500 ha. Ochronie podlegają tu najbardziej wartościowe zbiorowiska leśne o charakterze lasu pierwotnego z borem jodłowym i lasem jodłowo-bukowym. Osobliwością przyrody nieożywionej są wielkie bezleśne rumowiska skalne, które od wieków stanowiły dla miejscowej ludności miejsca "gołe od boru", co przyczyniło się do utrwalenia nazwy gołoborza.

Powstanie tych form wiąże się ze zlodowaceniem w epoce plejstocenu, kiedy najwyższe szczyty Łysogór wystawały ponad lądolód, a występujące tam odsłonięte skałki niszczone były przez intensywne procesy mrozowe.

Święty Krzyż to zarazem miejsce o wymiarze kulturowym i religijnym. Za czasów starożytnych  i we wczesnym średniowieczu czczono tu pogańskie bóstwa, czego pozostałością jest kamienny wał kultowy, którego fragmenty zachowały się w południowej, wschodniej i północnej, przyszczytowej części Łyśca.

Około 400 m na wschód od szczytu wznosi się, wybudowany na początku XII wieku kościół i klasztor pobenedyktyński oraz perła wczesnego baroku - XVII-wieczna Kaplica Oleśnickich. To tu, w miejscu przechowywania relikwii drewna Świętego Krzyża, stanowiącym obecnie Sanktuarium Relikwii Krzyża Świętego, bije serce regionu, który od tego miejsca zaczerpnął swą niezwykłą nazwę. Będąc na Św. Krzyżu warto także odwiedzić Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego.   

Pogański wał kultowy

Jak już wspomniałam, szczyt Łysej Góry otacza kamienny wał ułożony z głazów piaskowca kwarcytowego. Długość zachowanej części wału wynosi około 1,5 km, a jego wysokość dochodzi do 2 m. Analogiczne budowle występują na Ślęży, Raduni i Górze Kościuszki w województwie dolnośląskim. Wszystkie te wały nie miały znaczenia obronnego, lecz wzniesiono je (między VII a IX wiekiem) dla potrzeb kultu pogańskiego. Są dowodem istnienia na Łysej Górze we wczesnym średniowieczu ośrodka kultu pogańskiego. Zapiski czeskich benedyktynów z XVI wieku podają, że Łysa Góra poświęcona była trzem bóstwom o nazwach: Świst, Poświst i Pogoda. Nasi przodkowie gromadzili się w obrębie wału w celu odprawienia modłów i składania ofiar.

Jednym z powodów założenia w XII wieku klasztoru benedyktyńskiego było zapobieżenie kontynuacji pogańskich praktyk religijnych na Łysej Górze.

W pobliżu warto zobaczyć:

1. Iłżę (Iłża – miasto o ciekawej historii)

2. Nietulisko (Walcownia w Nietulisku Dużym - pamiątka po Staszicu)

3. Wąchock (Z wizytą w Wąchocku, byłej stolicy Polski)

4. Krzemionki (Krzemionki – turystyczno-archeologiczna perełka Polski)