Hubal
Henryk Dobrzański urodził się 22 czerwca 1897 roku w Jaśle w rodzinie szlacheckiej pieczętującej się herbem Leliwa, jako syn Henryka Dobrzańskiego de Hubal i Marii z Lubienieckich. Był wnukiem powstańca z 1863 roku. W 1914r. wstępuje do formujących się oddziałów Legionów Polskich, stacjonujących w Krakowie, ma wtedy 15 lat i jest uczniem krakowskiej Wyższej Szkoły Realnej. Służył w Drugim Pułku Ułanów, gdzie wyróżnił się odwagą. Brał udział w bitwie pod Stawczanami oraz pod Rańczą. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego. W listopadzie 1918 roku został plutonowym i objął dowództwo nad oddziałem, ruszającym na odsiecz zajętemu przez wojska ukraińskie miastu Lwów. Pod koniec 1918 roku został chorążym i przejął dowodzenie szwadronem, a za swe bohaterskie czyny odznaczony został Krzyżem Walecznych. W latach 1919 - 1921 brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, w roku 1920 awansowany do stopnia podporucznika, za odwagę na polu walki odznaczony Krzyżem Walecznych i krzyżem srebrnym Orderu Virtuti Militari. Po wojnie pozostał w wojsku. Jako świetny kawalerzysta był członkiem reprezentacji Polski w jeździectwie, zdobywając ogółem 22 złote, 3 srebrne i 4 brązowe medale, a w roku 1928 był reprezentantem kraju na Igrzyskach Olimpijskich w Londynie. W roku 1927 awansowany do stopnia majora, a w latach 1934-1936 pełnił funkcję kwatermistrza w Drugim Pułku Strzelców Konnych. Tuż przed wybuchem wojny 1939r. otrzymał przydział jako zastępca dowódcy 110 Pułku Rezerwowego Ułanów. We wrześniu jednostka została przeniesiona do Wołkowyska, a stamtąd w kierunku Grodna i Lasów Augustowskich. W trakcie marszu stoczyła kilkanaście potyczek z Wermachtem i brała udział w obronie Grodna przed Armią Czerwoną. Po kapitulacji miasta oddział podjął marsz w kierunku Warszawy. Kapitulacja Warszawy i późniejsza bitwa pod Kockiem zakończyły kampanię wrześniową, lecz nie zakończyła walki majora Dobrzańskiego. Major przyjął pseudonim „Hubal” a jego oddział, teraz jako Oddział Wydzielony Wojska Polskiego, stał się pierwszym oddziałem partyzanckim II wojny światowej.
30 kwietnia 1940 roku o świcie w tym miejscu zginął w swym ostatnim boju. Padł w mundurze, którego jak powiedział we wrześniu nie zdejmie do końca swego życia. W tej bitwie poległ także kapral Antoni Kossowski „Ryś”. Zginął również koń majora „Demon”. Ciało kaprala Kossowskiego Niemcy oddali rodzinie. Po majorze ślad zaginął. Do dziś trwają poszukiwania miejsca pochówku majora „Hubala”.
Zespół Nadpilicznych Parków Krajobrazowych - Spalski Park Krajobrazowy
Spalski Park Krajobrazowy został utworzony w 1995 roku. Stanowi obszar o dobrze zachowanych cechach krajobrazu naturalnego z bogatym i różnorodnym światem roślinnym i zwierzęcym. Obejmuje on dolinę Pilicy, wraz z najbardziej cennymi lasami spalskimi. Wraz z otuliną położony jest na terenie trzech mezoregionów: wschodnia część Równiny Piotrkowskiej, północno-zachodni fragment Równiny Radomskiej i zachodnia część Doliny Białobrzeskiej, należących do makroregionu Wzniesienia Południowo-mazowieckie. Park o powierzchni 12.875 ha wraz z otuliną (23.192 ha) zajmuje częściowo tereny gmin: Inowłódz, Poświętne, Rzeczyca, Tomaszów Maz., Lubochnia, Czerniewice, Opoczno i Sławno. Na obszarze Parku przeważają tereny leśne (57,4% powierzchni), lecz znaczny udział mają też użytki rolne (35,6 % pow.). Pozostałe 7 % przypada na tereny zainwestowane i wody. Na tle równinnego, mało lesistego krajobrazu Polski środkowej, korzystnie wyróżnia się malownicza dolina Pilicy z różnorodnością krajobrazów związanych z rzeką i jej dopływami oraz przyległymi lesistymi terenami wysoczyznowymi. Pilica płynie naturalnym korytem, miejscami meandrując. Najbardziej interesujący krajobrazowo fragment doliny to przełomowy odcinek rzeki w pobliżu Inowłodza, z terenów krawędziowych doliny w Legnicy i Zakościelu rozpościerają się rozległe widoki. Równie atrakcyjnymi miejscami widokowymi są tereny między miejscowościami Łęg i Grotowice. Krajobraz doliny i terenów wysoczyznowych wzbogacają rozległe kompleksy leśne, pozostałości dawnej Puszczy Pilickiej. Dorodne, często stare drzewostany poprzecinane są dolinami niewielkich rzek wpadających do Pilicy. Cieki te mają naturalny, śródleśny charakter, a najpiękniejsze z nich to: Gać, Giełzówka, Słomianka, Studzianka oraz Cetenka. Najciekawsze przyrodniczo lasy ze starymi drzewostanami występują w okolicach Spały, Konewki, Liciążnej, Żądłowic i Smardzewic.
Na terenie Parku i otuliny znajduje się 5 rezerwatów: Jeleń, Konewka, Sługocice, Spała i Żądłowice, projektowany jest szósty rezerwat - Dolina Młynów. Ponadto w Książu koło Smardzewic znajduje się tzw. „Rezerwat Żubrów” - Ośrodek Hodowli Żubrów, o pow. 56 ha utworzony w 1934 r. Obiekt podlega Kampinoskiemu Parkowi Narodowemu. Przebywa w nim stado około 20 żubrów z linii białowieskiej. Duże zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Parku umożliwia bytowanie różnorodnej i bogatej w gatunki flory. Wykazano tu ponad 800 gatunków roślin naczyniowych. Ostoją najciekawszych roślin są przede wszystkim duże kompleksy leśne, piaszczyste skarpy, wysoczyzny oraz podmokłe tereny nadrzeczne i śródleśne bagna. Na terenie Parku stwierdzono 19 gatunków roślin podlegających ochronie całkowitej i 11 gatunków objętych ochroną częściową. Równie ciekawy jest teren Parku pod względem fitosocjologicznym. Spotyka się tu zbiorowiska roślinne, związane z miejscami żyznymi oraz takie, które zasiedlają podłoża ubogie i skrajnie ubogie. Wyróżniono tu następujące zbiorowiska leśne: wikliny nadrzeczne, olsy, łęgi, olsy jesionowe, grądy, świetliste dąbrowy oraz zajmujące największe powierzchnie zbiorowiska borowe, wśród których dominują świeże bory sosnowe z drzewostanami pochodzącymi z sadzenia. W dolinie Pilicy wzdłuż starorzeczy występują zbiorowiska szuwarowe a na pozostałym terenie łąki. Na piaszczystych miejscach przykorytowych części terasy zalewowej Pilicy występują często zbiorowiska muraw piaskowych. Urozmaiceniem krajobrazu okolic Inowłodza są malownicze zbiorowiska wrzosowiskowe, ginące obecnie wskutek zalesień. Z rzadka na glebach gliniastych z udziałem skał wapiennych spotyka się zbiorowiska ciepłolubne. Różnorodność warunków siedliskowych sprawia, że obszar Parku cechuje bogactwo zasiedlających go gatunków zwierząt. Rejon Konewki i Inowłodza jest ostoją wielu rzadkich w skali kraju gatunków owadów. W Pilicy oraz jej starorzeczach stwierdzono występowanie 28 gatunków ryb smoczkoustych. Ponadto odnotowano 9 gatunków płazów i 5 gadów. Na terenie Parku stwierdzono gnieżdżenie się 139 gatunków ptaków, w tym wiele rzadkości ornitologicznych. Spośród 31 występujących tu gatunków ssaków 7 objętych jest ochroną prawną, a 12 należy do zwierzyny łownej.
Do ważniejszych zabytków kultury materialnej tego obszaru można zaliczyć: romański kościół św. Idziego w Inowłodzu, zespół kościelno-klasztorny w Studziannej-Poświętnem, kościółek modrzewiowy w Spale, ruiny zamku w Inowłodzu oraz liczne wiejskie zabudowania drewniane w tym wiatraki, młyny i tartaki wodne. W Spale znajduje się wykonany z brązu posąg żubra (nieformalny herb miejscowości), przywieziony tu z Białowieży w latach 20. Ponadto na terenie SPK znajdują się zabytkowe parki powstałe między XVIII i XX w. Są to parki dworskie w Rzeczycy i Grotowicach oraz park towarzyszący starym domom wczasowym w Spale. Skupiają one wiele wiekowych drzew, których część uznano za pomniki przyrody. Gospodarowanie na terenie Parku winno sprzyjać utrzymaniu szczególnych wartości przyrodniczych i kulturowych środowiska, chronić je przed zniszczeniem i degradacją. Z gospodarczego punktu widzenia najważniejszym zasobem przyrody SPK są lasy i wody. Nie ma tu surowców mineralnych o wysokiej wartości lub nie mających substytutów. Ze względu na te walory Park jest bardzo intensywnie wykorzystywany rekreacyjnie w sezonie letnim, co znajduje swoje negatywne odzwierciedlenie przede wszystkim w stanie czystości wód, w przekształceniach siedlisk i szaty roślinnej oraz w dewaloryzacji krajobrazu.
Największym problemem w ostatnich latach jest żywiołowy rozwój zainwestowania rekreacyjnego w postaci indywidualnych domków letniskowych. W wielu miejscach spowodowało to utratę walorów przyrodniczych i krajobrazowych.
W pobliżu warto zobaczyć:
- Dom Pamięci Walki i Męczeństwa Leśników i Drzewiarzy Polskich im. Adama Loreta w Spale
- Tajemnicze schrony w Konewce i Jeleniu
- Ośrodek Hodowli Żubrów – Smardzewice
- Zamek Kazimierza Wielkiego w Inowłodzu
- Romański kościółek w Inowłodzu
- Rezerwat przyrody „Niebieskie Źródła”
W pobliżu można zjeść we:
- Fryszerce, gdzie w starym młynie mieści się smażalnia ryb. Ryby (karpia, pstrąga czy jesiotra) można kupić także na wynos.
W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych.
