Architektura realizowana przez współczesne, przeważnie młode chińskie biura architektoniczne jest zjawiskiem niezwykle ciekawym z wielu punktów widzenia. Niesie ona ogromny ładunek pozytywnej energii, posiada własną logikę i kierunki poszukiwań. W Polsce wiemy o niej jedynie z informacji medialnych, jak dotąd bowiem architektura ta nie była u nas prezentowana na wystawach. Obecna ekspozycja w Galerii Europa – Daleki Wschód jest zatem jej polską premierą.
Budownictwo to wyrasta z doświadczeń pokolenia chińskich architektów, którzy w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych minionego stulecia zaczęli wyjeżdżać z kraju na studia zagraniczne, gdzie uczyli się teorii i praktyki architektonicznej w najlepszych uczelniach i biurach amerykańskich, europejskich i japońskich. Pokolenie to po powrocie do Chin włączyło się z pełną świadomością w krytyczny nurt architektury poszukujący własnej, chińskiej tożsamości, niejako w opozycji do architektury globalnej i ikonicznych prac star-architektów, od których się jednocześnie uczyli, przejmując ich know-how. Co ciekawe, wraz z prowadzonymi przez nich eksperymentami nad poszukiwaniem własnego języka i własnej tożsamości ich architektura pozostawała otwarta i zrozumiała na zewnątrz, nie utraciła z pola widzenia kontekstu globalnego.
Wybór prac na obecną wystawę nie był prosty. Z jednej strony kuratorom zależało na pokazaniu tego, co najnowsze i najciekawsze, ale bez powielania schematu podróżujących obecnie po wielu krajach wystaw chińskiej architektury w wykonaniu ukonstytuowanej już architektonicznej elity. W ostatnich latach nastąpił bowiem tak szybki rozkwit architektury Państwa Środka, że jej wczorajsi młodzi pionierzy stali się w okamgnieniu nowym establishmentem – znanymi gwiazdami z pierwszych stron magazynów architektonicznych i lifestylowych, jak na przykład biuro MAD (Ma Yansong), URBANUS (Liu Xiaodu, Meng Yan), Wang Shu i inni.
Kuratorzy obecnej wystawy, profesorowie Wang Lu i Krzysztof Ingarden, zaproponowali dobór takich biur architektonicznych, bardziej i mniej znanych, które są nadal w fazie rozwoju, jednostek przede wszystkim niepokornych, dynamicznych i poszukujących, można powiedzieć – walczących o swoją wizję architektury i pozycję zawodową, będących w najciekawszym twórczym okresie poszukiwań. Na wystawie zobaczymy prace takich biur jak: Atelier TeamMinus (Zhang Li), Hu Yue Studio, Approach Architecture Studio (Liang Jingyu), Duoxiang Studio, META-Project (Wang Shuo), TAOA (Tao Lei), Atelier Li Xinggang (China Architecture Design Group), ZAO/standardarchitecture (Zhang Ke), Shan Jun Atelier, DnA_Design and Architecture (Xu Tiantian), Atelier Z+ (Zhang Bin), Wutopia Lab (Yu Ting), Atelier Archmixing (Zhuang Shen), Rùn Atelier (Wang Hao), Liu Kecheng Architects, Zhaoyang Architects, AIIA (Zhu Jingxiang) i Wang Weijen Architecture. Wystawa przedstawia ich wybrane projekty o małej i średniej skali, o funkcjach edukacyjnych i kulturalnych, zlokalizowane z dala od wielkich metropolii. Prace te nie naśladują, nie tworzą pustych form – mają własny język i przekaz.
Tytuł wystawy – Modernizm udomowiony (jako wolny przekład angielskiego localized modernism) – jest próbą wyznaczenia dla przedstawianych prac wspólnego mianownika i umiejscowienia ich w szerszym kontekście procesów, jakim podlega współczesna architektura. Jest to termin znaczeniowo bardzo bliski koncepcji regionalizmu krytycznego Kennetha Framptona, łączącej globalne procesy modernizacyjne z lokalną tradycją i kulturą. Jest to zarazem termin zwracający uwagę na dużą elastyczność modernistycznej tradycji architektonicznej, na podstawie której architekci, operując uproszczoną formą modernistyczną, starają się odejść od modernistycznej ortodoksji w stronę honorującą lokalność i materialność architektury. Jest to jednocześnie architektura zdyscyplinowana formalnie, choć nie zawsze wolna od ekspresjonizmu, często wyrafinowana konstrukcyjnie – niemniej nieunikająca też nawiązania do skali i tradycji miejsca, zwłaszcza w projektach obiektów i przestrzeni publicznych.
Krzysztof Ingarden
Profesor Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Wystawa przygotowana w ramach programu Międzynarodowego Biennale Architektury w Krakowie, organizowanego przez Stowarzyszenie Architektów Polskich.
